In 2022 werken zo'n 169.000 zorgmedewerkers in eigen dienst, blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel (KVK). Ter vergelijking: in 2017 waren nog 112.000 zorgprofessionals bij de KVK ingeschreven, wat dus neerkomt op een groei van 50 procent. Deze beweging naar zelfstandigheid is een trend in de zorgsector van de afgelopen paar jaar, met als piek de coronajaren.

In de afgelopen twee jaar kwamen er bijna 28.000 zelfstandige zorgmedewerkers bij. Dit zijn vooral verpleegkundigen en thuiszorgmedewerkers. "We zien echt een enorme stijging in het aantal leden", vertelt Amy Jansen, woordvoerder van brancheorganisatie SoloPartners, speciaal voor zzp'ers in de zorg.

Met de coronacrisis heeft de stijging volgens Jansen waarschijnlijk niet veel te maken. "Voor de crisis voelden zorgmedewerkers in loondienst zich vaak al niet gewaardeerd of gehoord. Daarnaast is de werkdruk in deze jaren ook verhoogd, waardoor zorgmedewerkers nu eerder het punt bereikt hebben om het roer om te gooien en zelf de regie te pakken."

Als voorbeeld geeft Jansen een medewerker in de wijkverpleging. "Zij krijgen maar tien of vijftien minuten per cliënt. Je hebt dan nauwelijks tijd om je taken uit te voeren, laat staan om wat persoonlijke aandacht te geven. Ik ken geen één zorgprofessional die niet vanuit zijn hart werkt en zulke tijdslimieten passen daar niet bij."

Om weer meer regie te krijgen, stappen steeds meer zorgmedewerkers over op zzp'en. "Ze voelen dan de vrijheid om zelf keuzes te maken", zegt Jansen. "In loondienst heb je geen andere keus dan het rooster te volgen, maar als zzp'er kun je een dienst aannemen of weigeren. Deze zelfstandigheid is vaak beter te combineren met het gezinsleven of ander werk."

Dit merkt ook Tessa Mol (35), zelfstandig algemeen verpleegkundige. "Ik werk nu vijftien jaar in de zorg, waarvan twee jaar als zzp'er. En eerlijk gezegd wil ik nooit meer terug in loondienst."

De werkdruk lag volgens Mol te hoog, er was weinig flexibiliteit in het rooster en er moest ook nog veel werk thuis uitgevoerd worden. "De werkgevers gaan ervan uit dat verpleegkundigen een tandje harder lopen, zeker als een deel van het personeel ziek is. Er wordt dan niet gekozen voor een opnamestop of extra bedden. Ze gaan ervan uit dat wij alles oppakken, maar er zijn grenzen."

Mol werd bijvoorbeeld ook in het weekend ingepland, maar dat was moeilijk te combineren met haar werk als zangeres. "Voordat ik als zzp'er in de zorg ging werken, was ik al deeltijd-zzp'er. De combinatie met loondienst vormde een veilige basis. Het was te doen, maar ik ging niet meer met een glimlach naar m'n werk. Ik twijfelde er zelfs over om helemaal uit de zorg te stappen."

De keuze om volledig zzp'er te worden heeft deze twijfel helemaal weggenomen. "Ik heb nu zo veel vrijheid. Ik kan zelf bepalen waar, wanneer en hoelang ik wil werken."

Daarnaast heb je als zzp'er de volledige controle over je eigen inkomen. "Voor een verpleegkundige is 39 of 40 euro een prima uurtarief, maar sommigen werken ook voor minder of meer. Het kan per persoon variëren", vertelt Jansen. "Het ligt in ieder geval bijna gelijk aan de kosten van een vaste werknemer. Deze ligt ook op 39 euro in de zorg, want je bent als werkgever veel geld kwijt aan andere randzaken zoals huur of elektriciteit. Dat hoef je niet te betalen bij een zzp'er."

Mol is er met haar salaris wel echt op vooruitgegaan. "Het loon voor zorgpersoneel is sowieso te laag, maar als zzp'er krijg ik inderdaad meer geld. Maar als ik niet werk, dan krijg ik natuurlijk ook geen inkomen. Bij ziekte neem je dus wel een risico." Dit wordt ook door Jansen bevestigd. "Als zzp'er moet je ook zelf je pensioen opbouwen en verzekeringen afsluiten. Het uurtarief ligt hierdoor automatisch wat hoger, maar er gaat ook veel vanaf."

Jansen waarschuwt aankomende zzp'ers ook om zich niet blind te staren op het salaris. "Bij het ondernemerschap komt veel kijken. Je bent volledig zelf verantwoordelijk en dat brengt ook risico's met zich mee. Je moet zelf voor opdrachten zorgen en deze kunnen ook geannuleerd worden. Dat kan een nadeel zijn, omdat het veel onzekerheid met zich meebrengt."

Daaruit haalt Mol juist veel plezier. "Tot nu toe ben ik nog niet in de problemen gekomen. Door het personeelstekort zijn er opdrachten genoeg. Maar duik niet direct na je opleiding in het freelancebestaan. Je hebt wel voldoende ervaring nodig, omdat niet iedereen tijd heeft om je te helpen. Er wordt dus op verschillende vlakken veel zelfstandigheid verwacht."