• Ondernemer: Matthijs de Jongh
• Bedrijf: KesselsKramer
• Leestip: Wat kan ik leren van de taoïsten? van Jan De Meyer

Misschien tekent de manier waarop hij zijn keuze voor deze rubriek inleidt zijn professionele aanpak. Misschien ook niet. Matthijs de Jongh, strateeg bij communicatiebureau KesselsKramer, houdt in ieder geval van wikken, wegen en paradoxen. De eerste tien minuten van het gesprek weidt hij uit over twee standaardwerken in het taoïsme, een 2.500 jaar oude levensbeschouwing uit China. De Laozi en de Zhuangzi ("voortreffelijk vertaald door Kristofer Schipper") zijn een enorme inspiratiebron. Toch kiest De Jongh voor een toegankelijker boekje als instapmodel, om lezers niet te veel af te schrikken.

Wat kunnen we leren van het taoïsme?

"Als ik dat zeg, begeef ik me meteen op glad ijs. De Tao ontglipt je eigenlijk steeds. Het laat zich niet kennen, je krijgt er geen grip op. Dit leidt tot een aaneenschakeling van paradoxen. Een bekende taoïstische spreuk is: 'Wie spreekt, weet niet; wie weet, spreekt niet.'"

Dan wordt dit een kort gesprek?

"Alles wat ik erover zeg, zou je kunnen opvatten als een uiting van onwetendheid. In de meest elementaire zin zijn woorden altijd een inkadering, een vastzetten van de ervaring in een conceptuele vorm. Wijsheid ligt echter voorbij de woorden, voorbij het grijpen van de geest naar een vorm van houvast of structuur. Taoïsme prikkelt je om ruimte te maken voor niet-weten, om de dingen die je voor waar aanneemt, te bevragen. Heel uitdagend."

Waarom is dat belangrijk?

"We zijn geobsedeerd door nutsdenken, effectiviteit en succes. Het taoïsme zet dat op de helling. Zie het als een tegengif voor bedrijvigheid. We proberen de dingen te controleren door altijd iets te doen, en vullen daarmee continu ons hoofd. Maar als je geest vol zit, is er geen ruimte voor nieuwe ideeën."

Hoe maak je ruimte voor nieuwe ideeën?

"Daar stuiten we meteen op de volgende paradox, want als je een boek leest, zit je hoofd alweer vol. De meditatietechniek van het taoïsme gaat uit van zitten en vergeten, om innerlijk 'leeg' te worden. Als je inziet hoezeer en hoe vaak je vastzit in ideeën en overtuigingen, kun je twijfel toelaten en je openstellen voor nieuwe ideeën."

Als je altijd kunt twijfelen, hoe maak je dan een beslissing?

"De beste manier van handelen is volgens de taoïsten niet-storend. Het Chinese begrip 'wu wei' wordt wel vertaald als handelen zonder forceren, de natuur haar werk laten doen. De natuur is 'vanzelf-zo', een ander taoïstisch begrip (ziran). Zo probeer ik ook leiding te geven, door niet te veel in te grijpen, maar wel betrokken te blijven. Zo stimuleer ik mensen om te ontdekken hoe ze het zelf willen en kunnen doen."

Wat heeft een communicatiestrateeg aan het taoïsme?

"Taoïsten houden niet zo van dichtgetimmerde plannen en honger naar korte termijnsuccessen. Zet daarom een strategie vooraf niet te veel vast en bouw voldoende ruimte in voor onverwachte wendingen. Werk in campagnes met kleinere stappen, zodat je onderweg kunt bijstellen of van richting veranderen. Je kunt geen grote bomen planten, want dan gaan ze dood. Je moet zaadjes planten en ze gaandeweg tot bloei laten komen."