Hoe kwam Boeing in de problemen?

De problemen van Boeing beginnen niet in 2019, maar in oktober 2018 wanneer een Lion Air-vlucht dertien minuten na het opstijgen in de Javazee crasht. Hierbij komen alle 189 inzittenden om het leven. Het toestel dat op de bodem van de Javazee belandt, is een 737 MAX van Boeing.

Niet veel later, in het eerste kwartaal van 2019, volgt nog een crash waarbij de 737 MAX betrokken is. Bij deze crash komen nog eens 157 inzittenden om het leven. Opgeteld komen er in vijf maanden tijd dus 346 mensen om het leven door een neergestorte 737 MAX. Door de ongevallen met het Boeing-toestel sluiten diverse landen het luchtruim voor de 737 MAX.

Hoe kon de 737 MAX crashen?

Dit heeft alles te maken met het besturingssysteem, of eigenlijk de soort automatische stuurbekrachtiging. Vanwege de grote motoren onder de 737 MAX heeft het toestel de neiging om zichzelf omhoog te trekken. De automatische stuurbekrachtiging, het MCAS-systeem, moet dit probleem oplossen.

Het MCAS-systeem heeft als taak om via sensoren de invalshoek van het vliegtuig te meten. Als het vliegtuig omhooggetrokken wordt, is het de taak van het MCAS-systeem om de neus van het toestel weer omlaag te drukken.

Bij de twee crashes wordt echter vanuit de sensor verkeerde informatie doorgespeeld aan het MCAS-systeem, waardoor de neus ten onrechte omlaag wordt gedrukt. De piloten kunnen hier iets aan doen, mits ze van het MCAS-systeem afweten, maar je raadt het al: ze wisten niet van het bestaan af. Als de piloten dat wel hadden geweten, hadden ze het MCAS-systeem simpelweg uit kunnen zetten.

Een lampje om de piloten te waarschuwen voor een mogelijk probleem met MCAS was niet in de toestellen geïnstalleerd, omdat dit bij Boeing een optie was waar extra voor betaald moest worden.

Wat waren de gevolgen van de Boeing-problemen?

Precies wat je zou verwachten wanneer een vliegtuigmaker zijn belangrijkste vliegtuig niet meer kwijt kan en opdraait voor de kosten van geraakte vliegmaatschappijen: veel rode cijfertjes.

Boeing ziet de omzet in de eerste negen maanden van 2019 met 19 procent dalen ten opzichte van een jaar eerder. Ook verdubbelen de brutoschulden van het bedrijf bijna tussen januari en september, van 14 miljard dollar (ruim 12,6 miljard euro) naar 25 miljard dollar. In juli zet Boeing 5,9 miljard dollar apart om vliegtuigmaatschappijen en leveranciers te compenseren. De Amerikaanse investeringsbank Jefferies verwacht dat deze kostenpost inmiddels verdubbeld is. Ook is het bedrijf sinds maart 65 miljard dollar aan waarde verloren.

Waarom lukt het maar niet om de 737 MAX weer in de lucht te krijgen?

Dat heeft alles met de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA te maken. De FAA is er nog niet van overtuigd dat alle gebreken van de 737 MAX weer hersteld zijn. Het is ook niet gek dat de luchtvaartautoriteit er zo lang de tijd voor neemt om de toestellen weer goed te keuren, de FAA staat namelijk onder grote druk.

Aan de ene kant is de 737 MAX op luchtvaartgebied een van de belangrijkste exportproducten van de Verenigde Staten. Er zijn al ongeveer vierhonderd 737-MAX toestellen geleverd en in totaal ruim vijfduizend besteld. Dus er is grote druk vanuit de VS om deze cashcow weer de lucht in te krijgen.

Aan de andere kant staat de luchtvaartautoriteit onder druk door een recent gepubliceerd intern rapport van de FAA. Hierin valt te lezen dat 737 MAX-toestellen zonder tussenkomst van de FAA wel iedere twee tot drie jaar kunnen crashen, waarmee het veiligheidsrisico een stuk groter is dan Boeing ooit zelf gemeld had. De FAA wist dus dat het toestel relatief onveilig was na de eerste crash van oktober 2018. Dit heeft de onafhankelijke status van de FAA flink beschadigd.

De parkeerplaats bij de Boeing-fabriek staat aardig vol. (Foto: Reuters)

Stijgende kosten en nog steeds geen groen licht. Wat nu?

Afwachten tot de FAA Boeing groen licht geeft om weer met de 737 MAX te vliegen. Om de kosten in de tussentijd te drukken besloot de vliegtuigmaker maandag de productie van de 737 MAX voorlopig te staken. Boeing verloor volgens analisten ongeveer 2 miljard dollar per maand aan het toestel. Door de productie te stoppen halveren die kosten, aldus diezelfde analisten.

Daarnaast speelt ruimte ook een rol: omdat de Boeing-fabriek in Renton maar 737 MAX-toestellen bleef produceren terwijl ze niet meer geleverd werden, ontstond er een flink ruimtetekort. Boeing moest hierdoor zelfs parkeerplekken van werknemers opofferen om vliegtuigen een plek te geven.

Op beelden is te zien hoe incomplete 737 MAX-rompen op een rij staan bij de Boeing-fabriek in de Amerikaanse stad Wichita. (Foto: Reuters)

Wanneer mag de 737 MAX weer de lucht in?

Dat is moeilijk te zeggen. Analisten verwachten dat het toestel in februari weer als veilig wordt beschouwd en Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen Southwest Airlines en American Airlines verwachten het toestel weer in april te kunnen gebruiken. United Airlines verwacht de 737 MAX zelfs pas weer in juni te kunnen gebruiken.

De verwachtingen schuiven echter steeds weer op, zo gokte United Airlines bijvoorbeeld eerst namelijk op juli vorig jaar als terugkeerdatum en dacht Boeing "binnen enkele" weken na de tweede crash weer te kunnen vliegen. Die voorspellingen zijn tot dusver dus nog niet veel waard geweest. Eén ding is zeker: de bal ligt bij de FAA.