"Het aantal cafés daalt al vanaf 2008", zegt sectoreconoom Thijs Geijer van ING. "Dat heeft voor een deel te maken met veranderende regelgeving: het rookverbod en het verbod op de verkoop van alcohol aan 16- tot 18-jarigen."

Daarnaast wijst Geijer erop dat de Nederlandse bevolking weliswaar nog groeit, maar dat de groei vooral in het aantal ouderen zit. "Er is sprake van vergrijzing en onder ouderen is het populairder om uit eten te gaan dan om in een café te zitten."

ING schreef eerder deze week in een rapport over de branche dat cafés moeten zorgen dat ze ook vergrijzingsproof zijn. Dat kunnen ze doen door bijvoorbeeld hun akoestiek aan te passen en te kijken naar comfort en toegankelijkheid.

Adviseur Nick ten Hove van horeca-adviesbureau Van Spronsen & Partners onderschrijft de conclusie van ING dat het dalende aantal cafés een gevolg is van veranderend consumentengedrag. "De daling van het aantal cafés vlakt overigens wel wat af door het aantrekken van de economie."

"Voor jongeren geldt dat het niet hip is om een foto van jezelf in een café op Instagram of Facebook te zetten. Ook spelen Netflix en alles wat online gebeurt bij deze groep een grote rol. Een voetbalwedstrijd kijken doe je tegenwoordig makkelijk thuis, met wat vrienden. Of je kijkt in je eentje via Netflix een serie met een biertje erbij. Eigenlijk is de bank in de huiskamer één van de grootste concurrenten van cafés", zegt Ten Hove. 

"Cafés hebben daarnaast steeds meer concurrentie van bijvoorbeeld foodfestivals en dance festivals en dat kun je weer wel met goed fatsoen op sociale media posten", aldus Ten Hove. "Daarnaast speelt de huidige gezondheidstrend een rol. Er wordt minder bier geconsumeerd." De bierconsumptie per hoofd van de bevolking lag in 2016 op circa zeventig liter, in 2006 was dit tachtig liter en in 1990 nog negentig liter. 

Ook Geijer ziet die toenemende concurrentie van festivals. "Ook drinken mensen vaker gewoon thuis een biertje bij de barbecue. De prijsontwikkeling van consumpties in de kroeg en van drankjes uit de supermarkt loopt bovendien sterk uiteen. In cafés stijgen de prijzen relatief harder."

De dalende trend van het aantal cafés is zichtbaar in alle provincies, op Flevoland na. "Daar is de bevolking relatief jong en groeit het aantal inwoners sterk", signaleert Geijer. In de sterk vergrijzende en krimpende provincie Limburg loopt het aantal kroegen juist het hardst terug.

Toch heeft de cafébranche in 2016 na een jarenlange neergang een volumegroei van bijna 4 procent in de boeken gezet. ING verwacht dat ook dit jaar groei te zien zal zijn, hoewel 2017 wat voorzichtig van start ging.

Maar de ene kroeg is de andere niet. "Er zijn binnen de cafébranche veel verschillende segmenten", tekent Geijer aan. "In studentenkroegen of cafés in grote steden met een goed terras en op een goede locatie zit nog wel muziek. In de regio is het lastiger."

Café-eigenaren die klanten willen trekken, kunnen dit doen door niet alleen in te haken op grote sportevenementen, zoals WK's en EK's, maar ook op lokale evenementen. Ook kunnen ze inspelen op de festivaltrend, denkt de ING-econoom. "Daarnaast zouden ze bijvoorbeeld afspraken kunnen maken met andere ondernemers in de regio."

"Cafés kunnen zich onderscheiden door goed gebruik te maken van sociale media, met bijvoorbeeld een evenementenkalender en acties die inspelen op de actualiteit", vult Ten Hove aan. "Ook pubquizzen zijn populair."

Volgens de horeca-adviseur is er binnen de cafébranche, net als in de restaurantsector, sprake van een specialisatietrend. "Je ziet cafés die zich richten op bijvoorbeeld speciaalbieren, cocktails of jenever."

Zowel Geijer als Ten Hove denkt dat er sprake is van branchevervaging. "Cafés veranderen langzaam in eetcafés", zegt Ten Hove. "Daarmee verlengen ze de verblijfsduur van de gast, waardoor de bestedingen toenemen."

Volgens Geijer heeft het rookverbod een rol gespeeld in deze ontwikkeling. "Hierdoor is het serveren van eten makkelijker geworden, dat doe je niet zo snel in een ruimte vol rook."