Van alle werknemers binnen een bedrijf moet gemiddeld 70 tot 80 procent een flexibel contract hebben. Alleen een kleine groep mensen moet een vast dienstverband voor langere tijd aangeboden krijgen.

Dat zegt Ricardo Semler, ceo van de Braziliaanse onderneming Semco.

"Wanneer je een fabriek opent heb je de kans dat je na een aantal jaar opeens minder verkoopt. Producten, mensen, talent. Je kunt alles op tijdelijk basis verkrijgen", zegt Semler.

Hij spreekt op uitnodiging van opleidings- en kennisinstituut De Baak voor ruim zestienhonderd aanwezigen tijdens een bijeenkomst in het Utrechtse Nieuwegein. Bij wijze van uitzondering, want Semler kiest slechts drie tot vier keer per jaar een evenement uit om zijn toespraak 'Iedereen de baas' te vertellen.

Semler: "Mensen die de strategie voor je bedrijf bepalen moet je voor langere tijd aan je binden, want het is lastig om dat door iemand van buiten te laten doen. Dat geldt ook voor werknemers die bijvoorbeeld heel goed zijn in techniek of marketing. Die zijn zeldzaam."

Vakbonden

Zijn visie staat in schril contrast met die van de Nederlandse vakbonden en het kabinet. Door middel van wetgeving moet het aantal flexwerkers juist teruggebracht worden. Semler: "De vakbonden leven in een illusie. Ik zeg niet dat ze geen bestaansrecht hebben, maar ze moeten veranderen."

Volgens de Braziliaan is het vakbondsprincipe nog teveel geijkt op de mijnbouw en het fabriekswerk uit het begin van de vorige eeuw. "Toen waren er wilde kapitalisten waartegen werknemers beschermd moesten worden. Maar je kunt nu niet meer zeggen: hier heb je zekerheid voor de komende 25 jaar, koop maar een huis en een auto."

Delen

Semler gelooft dan niet in garanties voor de lange termijn, hij vindt wel dat de welvaartsverdeling veel eerlijker kan en ook moet. Zo wordt bij zijn bedrijf Semco 23 procent van de winst gelijk verdeeld onder alle werknemers. De bestuursvoorzitter krijgt dus evenveel als een schoonmaker. 

Kijk naar hoe de winst op korte termijn eerlijk verdeeld kan worden in plaats van een lang dienstverband te garanderen, wil hij de vakbonden meegeven.

Carrière 

De opzienbarende carrière van Semler begon in de jaren tachtig bij Semco, een productiefabriek in handen van zijn vader in São Paulo. De twee waren het niet eens over de gekozen strategie waarop vader Semler besloot te vertrekken, maar hij liet zijn zoon wel achter met het meerendeel van de aandelen. Ricardo werd zo op zijn 21ste ceo.

Vanaf dat moment gooide hij het roer radicaal om. Op zijn eerste dag als directeur ontsloeg hij het grootste gedeelte van de directie, waaronder enkele familieleden. Iets waarvan hij nu zegt dat hij dat liever anders had gedaan. "Ik was nog erg jong", vertelt hij tegen zijn publiek in Nieuwegein. 

Vrijheid

Het bleef niet bij een ander management. "Iedere dag zag ik dat mensen zonder plezier naar hun werk gingen. Zijn wij soms het saaiste bedrijf van het land?", vroeg de jonge Semler zich destijds af. Hij besloot om zijn werknemers meer verantwoordelijkheid, vrijheid en macht te geven. 

Veel meer. Want vaste werktijden werden afgeschaft, de directie werd voortaan door de werknemers aangesteld en beoordeeld en mensen mochten zelfs de hoogte van hun eigen salaris bepalen. De enige verplichting die gold en nog steeds geldt is dat het werk op tijd af komt. 

Niet alleen gingen mensen weer met plezier naar het werk, de productiviteit steeg en er werd geld verdiend. De omzet van Semco groeiden van 30 miljoen dollar in 1988 tot 212 miljoen dollar in 2003. Het leverde Semler veel waardering op. 

Waardering

Time nam hem op in hun lijst van honderd jonge wereldleiders, Het Spaanstalige magazine van The Wall Street Journal riep hem tweemaal uit tot Latijns-Amerikaanse zakenman van het jaar in 1990 en 1992. Ook bekleedde hij een leerstoel aan de Harvard Business School.

Zijn boeken Turning the Tables (1993) en The Seven Day Weekend (2003) zijn internationale bestsellers. Het maakt Semler tot een graag geziene spreker voor ondernemers, maar ook politici willen graag horen hoe hij de uitdagingen van deze eeuw zou aanpakken.

Waarom?

En er moet veel anders, vindt de zakenman. "Het huidige systeem heeft zijn langste tijd gehad", zegt hij. "Waarom willen bedrijven altijd alleen maar groeien. Bestaat er iets in de wereld dat voor altijd alleen maar groeit? Ja, kankercellen, maar dat is niet iets goeds. Willen bedrijven alleen maar meer geld, en waarom?"

'Waarom'. Die vraag moeten we volgens Semler veel vaker stellen. "Vraag dat altijd drie keer achter elkaar, dan zijn veel dingen in het leven opeens niet meer zo vanzelfsprekend als ze lijken."