Als je je zorgen maakt over iemand, is het belangrijk daar zelf naar te vragen, zegt Maryke Geerdink. Zij is klinisch psycholoog, psychotherapeut en manager hulpverlening bij 113 Zelfmoordpreventie.

Niet iedereen vindt het makkelijk om aan te geven dat het niet goed gaat. "Dat kan per persoon enorm verschillen", zegt Geerdink. "De een is beter in staat om te zeggen dat hij of zij ergens mee zit of zich zorgen maakt dan de ander."

Juist omdat het zo'n moeilijk en beladen onderwerp is, denkt Geerdink dat het goed is ernaar te vragen. Op die manier geef je aan dat je openstaat voor een gesprek. Het is daarbij wel belangrijk dat je oprechte interesse toont, er tijd voor maakt en het beestje bij de naam noemt.

"Als het slecht lijkt te gaan met iemand, vraag dan bijvoorbeeld of diegene weleens de gedachte heeft gehad dat het beter zou zijn als hij of zij er niet meer zou zijn. Of hij of zij ooit serieus heeft overwogen uit het leven te stappen."

Derek de Beurs, universitair docent in de klinische psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en onderzoeker naar suïcidepreventie, noemt bepaalde risicofactoren waar je op kunt letten. "Een belangrijk signaal is dat iemand ineens heel anders gaat doen", zegt hij.

"Stel: iemand wordt ineens heel depressief of juist vrolijk, of trekt zich terug. Vooral in combinatie met een stressvolle ervaring als een verlies, scheiding of ontslag kan dat een reden zijn om je zorgen te maken."

Suïcidaliteit gaat voor een groot deel over wanhoop, zegt De Beurs. "Probeer er daarom op een niet-veroordelende manier naar te vragen. Geef mensen het idee en de ruimte om erover te beginnen."

Probeer vooral niet meteen met een oplossing te komen, zegt hij. Daarmee zou je het gevoel van mensen dat ze te veel of te negatief zijn alleen maar versterken. Vermijd ook te snel lichtpuntjes te noemen, adviseert Geerdink.

"Je bent misschien snel geneigd te benoemen dat iemand toch een heel fijn leven heeft, met een heel lieve partner of kinderen. Maar daarmee kun je iemand al snel het gevoel geven dat die gedachten er niet mogen zijn. Daardoor kan iemand zich onbegrepen voelen."

De Beurs denkt dat het lastig is om over zelfdoding te praten omdat het ons confronteert met onze eigen sterfelijkheid. Hij gelooft daarom dat het goed is het bewustzijn te vergroten, om zo die kwetsbare groep te bereiken. Zo wordt het mogelijk ook makkelijker om het onderwerp aan te snijden.

Praat je met iemand over deze donkere gedachten, dan is het ook belangrijk op jezelf te blijven letten, zegt Geerdink. "Toon begrip, maar doe geen beloftes om het bijvoorbeeld aan niemand te vertellen. Daarmee voorkom je dat je met een enorm verantwoordelijkheidsgevoel achterblijft."

Dat beaamt De Beurs: "Weet dat je in je eentje nooit verantwoordelijk bent." Hij raadt aan hulp in te schakelen als het voor jou alleen te veel wordt en op zoek te gaan naar iemand die je kunt vertrouwen. Dat kan een vriend zijn (het liefst een volwassene) of bijvoorbeeld de huisarts.

Denk jij aan zelfdoding? Je bent niet alleen. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 113 (lokaal tarief) of 0800-0113 (gratis).