Lezer: Wat houdt een tbs-behandeling precies in?

"Het komt erop neer dat je wordt behandeld voor een stoornis. De rechter heeft bij het opleggen van een straf geconstateerd dat je een bepaalde stoornis hebt (of meerdere) ten tijde van het plegen van het plegen van het misdrijf. Om te voorkomen dat je opnieuw in de fout gaat als je weer vrijkomt, word je dus behandeld."

"Als de kans op herhaling groot is, gebeurt dit verplicht in een tbs-kliniek. Zo niet, dan kan de behandeling ook plaatsvinden in bijvoorbeeld een verslavingsinstelling of psychiatrisch ziekenhuis. Dat laatste noem je tbs met voorwaarden. Het eerste is tbs met dwangverpleging."

Frans: Wanneer wordt tbs opgelegd?

"Die wordt opgelegd als er bij iemand een stoornis wordt geconstateerd die degene had tijdens het plegen van een misdaad. Die stoornis kan van invloed zijn geweest op het plegen van een misdrijf, maar dat hoeft dus niet."

"Normaal gesproken kan je alleen voor misdrijf waar minimaal vier jaar cel voor staat tbs opgelegd krijgen, maar er zijn uitzonderingen.

Henk Jan: Wat is de kans op recidive (opnieuw in de fout gaan) bij criminelen die tbs opgelegd krijgen?

"Volgens de laatste cijfers pleegt iets minder dan 30 procent van de ex-tbs-patiënten binnen vijf jaar na ontslag van de tbs-maatregel opnieuw een delict. Dat hoeft dus niet altijd een soortgelijk delict te zijn, als waar je eerder voor bent veroordeeld. Bij ruim 70 procent is dit dus niet het geval."

Saskia: Helpt de tbs-maatregel daadwerkelijk voor een veilige terugkeer in de samenleving in vergelijking met de gevangenis?

"Ja, de kans dat je opnieuw een misdrijf pleegt als je uit de gevangenis komt is groter dan als je tbs hebt gehad."

Ruben: Kun je ook tbs krijgen zonder dat je een gevangenisstraf krijgt?

"Dat kan zeker. Dat kan als een rechter vaststelt dat je volledig ontoerekeningsvatbaar was ten tijde van het plegen van je misdaad, bijvoorbeeld door een psychose. De rechter zegt dan dat je er eigenlijk niets aan kon doen omdat je ziek bent. Daarvoor moet je wel behandeld worden en dan krijg je alleen tbs."

"Maar het kan ook als er wordt geoordeeld dat iemand gedeeltelijk ontoerekeningsvatbaar was en de rechter bijvoorbeeld vindt dat iemand direct aan zijn behandeling moet beginnen."

Ruben: Kun je tbs krijgen waarbij je je vanaf het begin al buiten de kliniek mag begeven?

"Ja, dat kan, maar komt eigenlijk nooit voor. Ook als je tbs met voorwaarden op krijgt gelegd, begint de behandeling in een kliniek. Dat is dan één van de voorwaarden. Bijvoorbeeld een psychiatrische behandeling. De reclassering houdt in de gaten of dit ook gebeurt."

Lijst: Ik zie dat mensen soms én gevangenisstraf én tbs krijgen opgelegd. Waarom? Iemand met tbs is toch niet toerekeningsvatbaar? Wat draagt een gevangenisstraf dan bij?

"Bij straffen hoort ook vergelding. En dat gebeurt dan in de vorm van een celstraf. En als er is geconstateerd dat je niet volledig ontoerekeningsvatbaar was, kan het ook zijn dat de daad je deels wordt aangerekend. Dan krijg je en een celstraf en een behandeling."

Cariel: Wordt tbs ook weleens opgelegd als er geen persoonlijkheidsstoornis is vastgesteld?

"Ja, aangezien tbs ook opgelegd kan worden bij andere stoornissen dan een persoonlijkheidsstoornis. Denk daarbij bijvoorbeeld aan psychotische stoornissen. "

Reist: Waarom mogen tbs'ers na verloop van tijd op 'proefverlof' en wie beoordeelt of iemand daaraan toe is? Wanneer dat gebeurt, hoor je (te) vaak dat iemand "aan de aandacht van de begeleider is ontsnapt". Tbs heeft als doel (zover ik weet) de maatschappij te beschermen tegen figuren die ongeschikt zijn om in de maatschappij te functioneren, maar de praktijk is soms anders.

"Omdat het de bedoeling is dat iemand terugkeert in de maatschappij. En daar hoort verlof bij, dat is als het ware een oefening. Goed om te weten is dat er vele fases van verlof zijn en proefverlof is pas de laatste fase.

Het is een groot misverstand dat dit vaak misgaat. Maar als het misgaat, is het vrijwel altijd gelijk nieuws. Daardoor kun je het gevoel krijgen dat het vaak fout afloopt. Er zijn per jaar zo'n 70.000 verloven voor tbs-patiënten, begeleid en onbegeleid. Nog geen 0.1 procent per jaar komt niet of niet op tijd terug."

Edwin: Wat gebeurt er als iemand is uitbehandeld?

"Soms kan een tbs'er ondanks behandeling niet veilig terugkeren in de maatschappij. Bijvoorbeeld omdat hij niet meewerkt aan zijn behandeling. Dan kan hij op een longstayafdeling (afdeling voor langdurig verblijf) van een tbs-kliniek worden geplaatst."

"De tbs'er krijgt op zo'n longstayafdeling geen intensieve behandeling voor de stoornis. Centraal staan psychische en medische zorg en de benodigde beveiliging. Het verblijf is niet direct gericht op terugkeer in de maatschappij."

Er wordt wel steeds in de gaten houden of er iets verandert en de persoon alsnog kan worden behandeld."

In een eerdere versie van dit stuk stonden een aantal fouten die inmiddels zijn hersteld.