NUcheckt: Onbewezen dat Pfizer coronavirus 'muteert' (al zou dat niet gek zijn)
De video zorgde voor ophef op sociale media. Pfizer zou coronavirusvarianten muteren om die los te laten in de wijde wereld en zo geld te verdienen met vaccins, is het idee. Ook onder meer de Amerikaanse tv-zender Fox News besteedde er aandacht aan.
Op de beelden vertelt ene Jordon Trishton Walker, beschreven als directeur research van Pfizer, dat medewerkers tijdens een vergadering weleens hebben geopperd om het virus te laten muteren om tegen nieuwe varianten betere vaccins te ontwikkelen.
Waar komt de video vandaan?
De video is van Project Veritas. Dat is een Amerikaanse activistische organisatie, opgericht door James O'Keefe. Hij presenteert de video. Project Veritas is een controversiële organisatie die al vaker video's en verhalen produceerde die onjuist of ongefundeerd bleken.
In deze nieuwe video spreekt een undercoverjournalist met Walker. Die persoon zou dus verantwoordelijk zijn voor de onderzoeksafdeling van Pfizer. Zoeken op Google of LinkedIn naar Walker levert echter niets op. Ook niet als je zoekt op varianten als Jordan Tristan Walker en Jordon Triston Walker, al hoeft dat alles natuurlijk niet te betekenen dat hij niet bestaat.
'Pfizer verkent de mogelijkheden'
Als we de hoofdpersoon even achterwege laten en kijken naar de inhoud, dan valt direct één ding op: nergens wordt gesteld dat Pfizer ook daadwerkelijk experimenteert met het muteren van het coronavirus. Medewerkers hebben er weleens discussies over, of zoals Project Veritas het noemt: "Pfizer verkent de mogelijkheden."
Walker heeft het ook telkens over "dat was de manier waarop we aan het denken waren". Zelfs Keefer komt in de video even tussendoor om het volgende te concluderen: "Het lijkt erop dat Pfizer intern aan het praten is over de mogelijkheid zelf het coronavirus te muteren om daar vaccins op te maken en die te verkopen."
Hoe gek is het dat een vaccinbedrijf virussen muteert?
Het zou best kunnen dat Pfizer dat overweegt. Want zo gek zou het niet zijn dat een vaccinbedrijf in een veilig laboratorium een virus muteert. Zo kan een bedrijf voorsorteren op de toekomst met vaccins die snel ingezet kunnen worden, mocht het virus in de samenleving muteren. Dan moet het natuurlijk wel goed gaan en bovendien is het de vraag hoeveel zin het heeft. Een labvirus is héél anders dan een wild virus.
Maar hoe dan ook: een virus voorzichtig in een beschermd lab laten muteren en daar houden om een vaccin voor te maken, is heel iets anders dan het de samenleving in sturen en mensen ziek te maken.
Pfizer is zelf ook al met een reactie op de video gekomen en ontkent de claim. Wel zegt het vaccinbedrijf dat het research doet naar het virus en in een gecontroleerd lab kijkt naar de ontwikkelingen van COVID-19. "De Amerikaanse overheid vraagt ook om deze onderzoeken. Veel bedrijven en academische instituten over de hele wereld doen het op deze manier."
Iets wat niet onlogisch klinkt wordt gedramatiseerd
Dan hebben we de manier van filmen. Iets wat misschien helemaal niet zo gek klinkt, wordt ernstig gedramatiseerd.
Er is geen ruw materiaal en de montagevideo springt van hot naar her. Veel beelden en uitspraken worden herhaald. Ook zijn de beelden duidelijk bewerkt. Er zijn veel 'knipjes' zichtbaar: verspringend beeld waaraan te merken is dat er uitspraken zijn weggeknipt. Dat is een duidelijke aanwijzing dat uitspraken uit de context zouden kunnen zijn gehaald.
Bijzonder hoogleraar vaccinontwikkeling Gideon Kersten over het bewust muteren van virussen:
"Ik kan me de zorgen goed voorstellen", zegt Kersten, verbonden aan de Universiteit Leiden, tegen NU.nl. "Stel dat je zo'n virus maakt en het per ongeluk ontsnapt, dan kan het verkeerd aflopen."
De bijzonder hoogleraar vaccinontwikkeling bevestigt dat het niet raar is dat bedrijven in een gecontroleerd lab virussen ontwikkelen. "Onderzoekers willen kijken naar wat er gebeurt met een virus. Dat is eerder ook bij griep en polio gedaan. Bij het coronavirus is het wel heel lastig te doen. Een labvirus is altijd anders dan een wild virus. Ik zou niet weten hoe je dat in het lab kunt simuleren. Ik vraag mij af hoeveel zin dat zou hebben, maar het gebeurt ja."
Dat Pfizer bewust het virus wil laten rondgaan om daar vaccins op te verkopen, verwijst Kersten naar het rijk der fabelen. "Opzet is uitgesloten. Je gaat ook uit van het gezond verstand. Het zou wel een heel domme strategie zijn. Dan zou je een virus rond laten gaan waar jij een vaccin voor hebt, waardoor jij en de mensen die je in het complot betrekt beschermd zijn. En wat dan te denken van je buren, vrienden en verdere familie? Dan schiet je jezelf echt in de voet."
Conclusie: zeer onwaarschijnlijk, geen bewijzen voor de bewering
Als we alles wat deze video ons biedt op een rij zetten, lijkt het ons zeer onwaarschijnlijk dat Pfizer bewust het virus muteert om die nieuwe variant los te laten in de wijde wereld. Er is in elk geval geen enkel bewijs voor.
Het zou wel kunnen dat Pfizer de mogelijkheden verkent om het virus in een beschermde omgeving te muteren voor vaccinontwikkeling, zoals de kern van de video ook aangeeft. Maar dat is vrij gebruikelijk en kan - zolang alles goed gaat - ook geen kwaad. Maar vooralsnog is er ook geen bewijs dat Pfizer daar nu mee bezig is.
Zie je zelf een bericht langskomen waarvan je de juistheid betwijfelt? Tip ons dan door een mail te sturen naar factcheck@nu.nl.
