NUcheckt controleert berichten op hun betrouwbaarheid. Dit keer kijken we naar de bewering dat elektronische sigaretten en verhitte tabaksproducten minder schadelijk zijn dan tabakssigaretten. Dat lijkt te kloppen, maar ook deze producten zijn schadelijk.

Tabaksproducent Philip Morris roept via de website Unsmoke mensen op om te stoppen met roken, maar vraagt ook aandacht voor 'rookvrije alternatieven'. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onderzoekt deze website, omdat er waarschijnlijk sprake is van reclame voor tabaksproducten. Die reclame is in Nederland verboden.

Rokers zouden volgens de tabaksproducent gezonder af zijn als ze overstappen op deze rookvrije alternatieven, zoals e-sigaretten en verhitte tabaksproducten. Maar wat weten we over de gezondheidseffecten van deze producten?

NUcheckt sprak eind 2019 met meerdere experts over de gezondheidsrisico's van e-sigaretten. De conclusie was toen dat vaststaat dat e-sigaretten schadelijk zijn. Er was alleen nog veel onbekend over de langetermijngevolgen. Dit is nog steeds zo.

Reinskje Talhout, tabaksonderzoeker bij het RIVM, legt uit dat de damp van e-sigaretten kankerverwekkende stoffen bevat. Dit geldt ook voor verhitte tabaksproducten. Het belangrijkste verschil tussen verhitte tabaksproducten en traditionele tabakssigaretten is dat de tabak in verhitte tabaksproducten dus niet wordt verbrand. E-sigaretten bevatten geen tabak, maar vaak wel de verslavende stof nicotine.

Minder kankerverwekkende stoffen in e-sigaretten en verhitte tabaksproducten

De hoeveelheid kankerverwekkende stoffen in de damp van verhitte tabaksproducten en e-sigaretten is flink lager dan de hoeveelheid kankerverwekkende stoffen in tabakssigaretten. E-sigaretten en verhitte tabaksproducten zijn daarom volgens Talhout waarschijnlijk minder schadelijk dan tabakssigaretten.

Maar hoeveel minder schadelijk, dat weten we niet. Talhout legt uit dat je alleen op basis van de stoffen die vrijkomen bij het gebruik van deze producten niet goed kunt voorspellen hoe sterk ze bijvoorbeeld de kans op longkanker vergroten. Als de hoeveelheid kankerverwekkende stof in een product tien keer lager is, betekent dit niet automatisch dat het tien keer minder schadelijk is. Het verschil zou ook veel kleiner kunnen zijn, maar dat weten we nog niet, zo legt Talhout uit.

Onduidelijk of het helpt met stoppen met roken

Als je nu rookt, zijn deze producten dan een goed middel om te stoppen met roken? Amerikaanse gezondheidsexperts concludeerden begin dit jaar dat er te weinig bewijs was om e-sigaretten aan te bevelen als hulpmiddel bij het stoppen met roken. De resultaten van de onderzoeken die tot nu toe zijn uitgevoerd, zijn volgens de experts wisselend.

Talhout legt uit dat er gevallen bekend zijn van mensen die met behulp van een e-sigaret zijn gestopt met roken. "Maar in de praktijk blijven ook veel mensen e-sigaretten combineren met tabakssigaretten. Het combineren van e-sigaretten en tabakssigaretten is ongezond."

"Maar hoe ongezond, dat weten we ook nog niet. Dat zal er mede van afhangen hoe je het combineert. Komen de e-sigaretten bovenop de hoeveelheid die iemand normaal rookt, of wordt een deel van de sigaretten vervangen? En zo ja, welk deel dan?"

Zorgen om e-sigaretgebruik jongeren

Een grote zorg bij met name e-sigaretten is dat ze ook gebruikt worden door mensen die voorheen nog helemaal niet rookten. Het Europese wetenschappelijke comité SCHEER schreef in april dat het aantal jongeren in de EU dat e-sigaretten gebruikt tussen 2012 en 2017 is verdubbeld.

Volgens het comité zijn er ook aanwijzingen dat e-sigaretten een opstapproduct kunnen zijn voor het gebruik van normale sigaretten. Zo liet een onderzoek in de VS onder ruim zeventienduizend veertien- tot en met dertigjarigen zien dat jongeren die e-sigaretten gebruikten een grotere kans hadden om te beginnen met roken.