Omroep Flevoland schreef op 10 december dat Windpark Noordoostpolder jaarlijks duizend vogels uit de lucht slaat. En bij windmolenpark Eemshaven moeten de wieken van windmolens sinds oktober soms worden stopgezet om het aantal dode vogels te verminderen. Maar zijn windmolens echt zo gevaarlijk voor vogels en wat weten we over het effect van windmolenparken op beschermde soorten?

Er wordt al zeker 35 jaar onderzoek gedaan naar de mogelijke gevolgen van windmolens voor vogelsoorten. Er is al zo lang bezorgdheid hierover omdat er geregeld dode vogels onder windmolens worden gevonden. Ook volgens de Vogelbescherming kunnen windmolens voor sommige vogelsoorten een bedreiging zijn.

Steve Geelhoed van Wageningen University and Research doet onderzoek naar de effecten van windmolens op zee. Hij legt uit dat windmolens gevaarlijk kunnen zijn omdat vogels soms in botsing komen met windmolens en dat sommige vogels windmolens mijden en het leefgebied van deze soorten dus kleiner wordt.

Niet voor alle soorten zijn windmolens in potentie een probleem. Hoe groot de kans is dat vogels op zee een aanvaring krijgen met een windmolen, hangt volgens Geelhoed af van de hoogte waarop vogels vliegen en of ze bijvoorbeeld 's nachts of overdag uitvliegen. "In de nacht zijn windmolens vaak minder zichtbaar voor vogels. In Nederland is vooral een aantal meeuwensoorten en zeeduikers mogelijk kwetsbaar voor windmolens op zee."

Maar de precieze gevolgen van windmolenparken op zee weten we volgens Geelhoed nog niet. "Op basis van modellen kunnen we voorspellingen maken over wat de effecten zullen zijn van windparken. Maar wat het effect exact is, is onzeker."

"We weten niet hoe groot het risico van windmolenparken is ten opzichte van andere door de mens veroorzaakte bedreigingen, zoals bijvangst in de visserij van in zee duikende vogels en olievervuiling."

In 2018 publiceerde Wageningen University and Research met medewerking van Geelhoed een rapport over Nederlandse soorten die kwetsbaar zijn voor windmolens, hoogspanningslijnen en zonnepanelen. In dit rapport worden ook de kwetsbare soorten op land besproken. Op land geldt ook dat windmolens een direct gevaar opleveren, omdat vogels ermee in aanvaring kunnen komen en omdat ze voor sommige vogels het leefgebied minder geschikt maken.

In Nederland zijn op land voornamelijk roofvogels, zoals zeearenden en uilen, kwetsbaar. Maar, ook op land is het onbekend wat windmolens voor soorten in hun geheel betekenen. Op basis van vindplaatsen van geringde vogels zijn hoge gebouwen en het verkeer ook voor roofvogels en uilen nog steeds veel belangrijkere doodsoorzaken dan windmolens.

Ook volgens de Provincie Flevoland, waar Windpark Noordoostpolder ligt, is het aantal vogelslachtoffers door windmolens in vergelijking met verkeer, woningen, huiskatten en hoogspanningslijnen beperkt.

Wat betekent het eigenlijk als er bijvoorbeeld jaarlijks vijfhonderd vogels tegen een windmolen aanvliegen? Vogelsoorten kunnen in sommige gevallen veel sterfte hebben, zonder dat de soort als geheel in gevaar komt. Er gaan in Nederland bijvoorbeeld veel merels dood door katten, maar merels zijn hier geen bedreigde vogelsoort. Of de extra sterfte veroorzaakt door windmolens een gevaar vormt voor vogelpopulaties, is voor de meeste soorten niet bekend. Maar er wordt in het Wageningse rapport wel gewaarschuwd dat voor soorten waar het al heel slecht mee gaat, extra sterfte door windmolens mogelijk een probleem is.

Een belangrijke methode om sterfte van kwetsbare vogelsoorten door windmolens te voorkomen is zowel op land als op zee locaties zorgvuldig te kiezen. Daarnaast vertelt Geelhoed dat er ook radarsystemen bestaan waarmee de vliegbewegingen van vogels kunnen worden voorspeld en windmolens tijdelijk kunnen worden uitgeschakeld, waardoor minder vogels in botsing komen met de windmolens.

Zowel de Nederlandse Vogelbescherming als de Britse Royal Society for the Protection of Birds (RSPB) is niet tegen het gebruik van windmolens. Volgens de RSPB vormen klimaatveranderingen op de lange termijn de grootste bedreiging voor vogels en is duurzame energie, zoals windenergie, belangrijk voor het aanpakken van dit probleem.

Ook volgens Geelhoed is het belangrijk het brede plaatje niet uit het oog te verliezen. "Klimaatverandering is mogelijk een grotere bedreiging voor heel veel diersoorten."

Het klopt dat windmolenparken gevaarlijk kunnen zijn voor vogels. Maar het is niet bekend of in Nederland vogelsoorten door windmolens in gevaar komen en hoe dit zich precies verhoudt tot andere door de mens veroorzaakte bedreigingen. Klimaatverandering is voor veel diersoorten, waaronder vogels, mogelijk een nog veel groter gevaar. Daarom zijn zowel de Vogelbescherming als de Britse RSPB niet tegen windenergie.