Australië is al weken in de greep van bosbranden, en de hele wereld kijkt mee naar beelden van gewonde en dorstige koala's. Maar hoe zit het met de andere wilde dieren in het land?

In Britse media circuleert een astronomisch hoog getal voor het aantal slachtoffers onder 'zoogdieren, vogels en reptielen': het zou in totaal gaan om 480 miljoen dode zoogdieren, vogels en reptielen, waaronder 8.000 koala's - een cijfer dat als eerste werd genoemd in een artikel van The Times.

NU.nl sprak met drie ecologen van Sydney University, om een beter beeld te krijgen van de gevolgen voor wilde dieren en om te achterhalen hoeveel dieren er daadwerkelijk zijn overleden.

Ecoloog Dieter Hochuli van de Sydney University vertelt dat het getal van 480 miljoen dode dieren een ruwe schatting is van de waarschijnlijke gevolgen van de bosbranden tot nog toe. "Je moet het zien als een berekening op de achterkant van een bierviltje die gebaseerd is op de omvang, de intensiteit en de duur van de bosbranden. Het is waarschijnlijk een goede ruwe schatting gebaseerd op de effecten van eerdere (kleinere) bosbranden in Australië."

"Wat daarbij ook van belang is, is hoe weinig 'refugia' er zijn overgebleven, voor plukjes biodiversiteit om in te schuilen." Het maakt volgens Hochuli veel verschil of er stukken bos overeind blijven, waar dieren zich tijdens de branden in kunnen terugtrekken. Aan de huidige branden is het moeilijk om te ontsnappen, ook voor meer beweeglijke soorten.

Terwijl het Australische bos volstaat met planten die aan vuur zijn aangepast, en ecosystemen ze al vele duizenden jaren meemaken, is de huidige situatie niet te vergelijken, zegt de ecoloog. "De omvang van deze bosbranden is nog nooit gezien. Ze houden langer aan, zijn over een groter oppervlak verspreid en branden op hogere intensiteit. Daarmee zijn we niet alleen bezorgd om iconische soorten als koala's, maar ook om grote groepen andere planten en dieren. We betwijfelen sterk of de ecosystemen hiervan kunnen herstellen."

Een koala met brandwonden in een verzorgingscentrum. (Foto: Getty Images)

Vermoedelijk veel buideldieren gestorven, maar veldwerk nog onmogelijk

Australië beleeft een tweede hete en gortdroge zomer op rij - en de twee heetste zomermaanden staan nog voor de deur. De experts geven dan ook aan dat de droogte en bosbranden nog lang niet voorbij zijn. De definitieve schade van de aanhoudende bosbranden kan daarom nog niet kan worden berekend.

Veel schattingen komen daarom voort uit een doorrekening van het verlies aan leefgebied. Zo zou in de deelstaat Nieuw-Zuid-Wales mogelijk een derde van de koala's omgekomen. Maar dit iconische buideldier is bepaald niet de enige soort die door de massale bosbranden wordt bedreigd, zegt de in koala's gespecialiseerde ecoloog Valentina Mella. Het geldt volgens haar ook voor veel andere klimbuideldieren, zoals koeskoezen (possums), suikereekhoorns, de vliegende buidelmuis en voor verschillende kleine wallabysoorten. "Veel van deze dieren zijn momenteel ook ernstig uitgedroogd."

Mella zegt dat de bosbranden nog volop woeden en dat het dus te vroeg is om de balans op te maken. "Helaas is het in dit stadium nog onmogelijk om de werkelijke omvang van het aantal slachtoffers onder wilde dieren in te schatten, omdat we ons nog midden in de noodsituatie van de bosbranden bevinden."

"Pas als het veilig is om dit te doen, kunnen er ook in het veld gegevens verzameld worden om een beter beeld te krijgen van de ecologische consequenties van de branden."

NU.nl sprak ook met de persoon die de oorspronkelijke schatting maakte, ecologieprofessor Chris Dickman, eveneens van de Sydney University. "Het getal dat circuleert in Britse media is als afronding correct. Ik heb een schatting geleverd van 487.5 miljoen dode zoogdieren, vogels en reptielen." Nog kleinere dieren, zoals insecten, zijn hier dus niet in meegewogen - de schatting gaat om grote 'gewervelde' wilde dieren.

31

Uitgedroogde koala drinkt waterfles van Australische fietser leeg

Ook de indirecte dodelijke slachtoffers zijn meegerekend

Dickman heeft voor zijn schatting gekeken naar eerdere ervaringen met bosverlies in Australië, ook door industriële houtkap.

Hij heeft wel nog één belangrijke nuancering: het gaat niet alleen om dieren die sterven in de vlammen, maar ook om dieren die uiteindelijk zullen sterven, als gevolg van de bosbranden. Veel wilde dieren die wel aan de vlammen zijn ontkomen, hebben simpelweg geen leefgebied meer over en zullen als gevolg daarvan alsnog sterven. Dit geldt volgens Dickman voor grote aantallen vogels.

Afgelopen jaar had de wereld te maken met het grootste aantal bosbranden sinds 1998. De bosbranden in Australië zijn inmiddels groter van omvang dan die in de Amazone en Rusland. Naast de branden komen ook veel wilde dieren in het land om als direct gevolg van de hitte en vochttekort. Zo zijn er berichten van vogels die dood uit de bomen vallen.

Conclusie

Experts van de Sydney University bevestigen dat zij inschatten dat de huidige Australische bosbranden direct én indirect al honderden miljoenen slachtoffers hebben gemaakt onder wilde zoogdieren, vogels en reptielen. Het gaat om een ruwe schatting, en niet een definitieve berekening - omdat de bosbranden nog niet zijn uitgewoed.