Oordeel: onwaar

Eind oktober plaatsten meerdere vrouwen op Facebook een bericht met precies dezelfde inhoud. De berichten beginnen allen met de zin: "Dames, thermografie is een onderzoek voor borstkanker waarbij je borsten niet onder een plaat hoeven."

Vervolgens wordt in de tekst uitgelegd dat thermografie beter werkt dan mammografie, de test die nu meestal wordt gebruikt om borstkanker bij vrouwen op te sporen. Maar is er echt een goed en pijnvrij alternatief voor de mammografie?

De tekst die recent rondging op Facebook werd al in 2015 voor het eerst op dat medium geplaatst. Dat bericht werd ruim 36.000 keer gedeeld. Daarnaast verschijnen met enige regelmaat blogs die thermografie aanprijzen als alternatief voor een mammografie.

In Nederland zijn er een aantal commerciële aanbieders van thermografie. De aanbieders die wij vonden, schrijven niet op hun site dat thermografie een alternatief is voor mammografie.

Een mammogram is een röntgenfoto van de borsten, die wordt gebruikt om borstkanker op te sporen. Gonneke Warnars, radioloog bij het in kanker gespecialiseerde Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, vertelt dat via het bevolkingsonderzoek van het RIVM alle vrouwen tussen de 50 en 75 jaar iedere twee jaar een oproep krijgen om een mammogram te laten maken.

Ook vrouwen die bij de huisarts komen met bijvoorbeeld een knobbeltje in de borst, krijgen meestal eerst een mammogram, nadat ze zijn doorgestuurd naar een specialist in het ziekenhuis. Tijdens het maken van een mammogram worden de borsten voor de foto tussen twee plastic platen samengedrukt. Dit wordt volgens Warnars door veel vrouwen als onprettig of pijnlijk ervaren, maar kan ook erg meevallen, mits de druk geleidelijk wordt opgebouwd door een ervaren laborante.

Thermografie wordt op Facebook als pijnloos alternatief voor mammografie aangeprezen. Warnars legt uit dat een thermogram een warmtescan van de borsten is. Dit doet inderdaad geen pijn. Deze scan meet volgens Warnars vooral de temperatuur van de huid en een heel klein beetje de temperatuur van het weefsel dat daaronder ligt. "Thermografie meet veel te oppervlakkig om borstkanker te kunnen detecteren."

"Tumoren liggen vaak dieper in het weefsel. Ook is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat thermografie effectief kan worden gebruikt om borstkanker op te sporen", zegt Warnars. "In een Amerikaans onderzoek is gekeken of het nuttig is om naast een mammogram ook een thermogram te maken. Uit dit onderzoek bleek dat het nut van een aanvullende thermogram zeer gering was. Zo gering dat het eigenlijk geen zin heeft om dit te doen."

Warnars vertelt dat wel is bewezen dat mammografie een goede methode is om borstkanker op te sporen. "Bij grofweg 75 procent van de van de vrouwen helpt een mammogram ons goed om borstkanker te vinden. Bij vrouwen met heel dicht klierweefsel is mammografie een minder goede methode om borstkanker op te sporen en moet men er serieus rekening mee houden dat borstkanker kan worden gemist. Er loopt op dit moment onderzoek om het opsporen van borstkanker voor deze groep vrouwen te verbeteren."

In verschillende berichten lezen we dat eventuele tumoren door mammografie beschadigd kunnen raken en daardoor de kans op uitzaaiingen vergroot wordt. Dit is volgens Warnars onwaar: een mammogram kan tumoren niet beschadigen.

Mammografie kan de kans op borstkanker iets verhogen bij jonge vrouwen die een afwijking op het BRCA-gen hebben en daardoor een sterk vergroot risico op borstkanker hebben. Warnars vertelt dat deze groep vrouwen om deze reden voor hun veertigste in principe geen mammogram krijgt. "Dit gaat om slechts een kleine en specifieke groep vrouwen."

KWF Kankerbestrijding schrijft op haar site ook dat thermografie absoluut geen vervanging is voor mammografie. Ook zij zeggen dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat thermografie effectief is voor de screening op borstkanker en dat thermografie te oppervlakkig meet om borstkanker in een vroeg stadium op te sporen.

De Gezondheidsraad schreef dit ook in haar advies over het bevolkingsonderzoek naar borstkanker.

Meerdere experts geven aan dat er geen bewijs is dat thermografie effectief is voor het screenen op borstkanker. Terwijl wel bewezen is dat bij een groot deel van de vrouwen mammografie een goede methode is om borstkanker op te sporen.

We beoordelen de stelling 'Thermografie is een goed alternatief voor mammografie' als onwaar.