Oordeel: Onwaar

"Hel op aarde", zo omschrijft virals-website TAGMAG het vooruitzicht dat chocolade in de komende dertig jaar zou kunnen verdwijnen. Experts zijn daar bang voor, meldt de site. Moederschapssite Famme schrijft hetzelfde verhaal per saldo iets voorzichtiger op, maar richt zich als insteek ook op de explosieve claim dat chocola met uitsterven wordt bedreigd. Ook grotere media, zoals De Telegraaf, namen het bericht mee.

Op 31 december 2017 publiceerde de Engelstalige versie van de zakelijke nieuwswebsite Business Insider een bericht met de kop Chocolate is on track to go extinct in 40 years ('Chocolade ligt op koers om binnen 40 jaar uit te sterven'). Dat werd op 2 januari ook gebracht door de Nederlandse versie. 

De directe aanleiding voor dat stuk was een project van de Universiteit van Californië en snoepfabrikant Mars, die gaan samenwerken om door middel van genetische aanpassingen cacaobomen te maken die de nieuwe klimaatomstandigheden kunnen overleven. 

De apocalyptische voorspelling over de toekomst van chocolade is terug te leiden tot een publicatie uit 2014 van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), een VN-organisatie die de risico's van klimaatverandering evalueert. Dat is deels gebaseerd op twee onderzoeken onder leiding van Peter Läderach van het Internationale Centrum voor Tropische Landbouw (CIAT)

In het rapport Impacts, Adaptation, and Vulnerability omschrijft de IPCC de mogelijke problemen voor de toekomstige cacaoteelt. Het gewas kan alleen worden verbouwd in een strook van 20 graden ten noorden en ten zuiden van de evenaar. Ook doen de bomen het alleen goed onder een specifieke set omstandigheden: de temperaturen moeten het hele jaar door vrij uniform zijn en de luchtvochtigheid hoog, en de bomen hebben veel regenval, stikstofrijke grond en beschutting tegen de wind nodig.

Meer dan de helft van alle cacao ter wereld wordt verbouwd in de West-Afrikaanse landen Ivoorkust en Ghana. Ook Indonesië is een belangrijke producent.

Vochthuishouding

Het klopt dat de cacaoteelt in West-Afrika onder druk zal komen te staan door klimaatverandering. Dat wordt niet direct veroorzaakt door de opwarming (zoals bijvoorbeeld bij koffie wel het geval is), maar door de effecten daarvan op de vochthuishouding. Een verwachte temperatuurstijging van 2,1 graden Celsius tegen 2050 zal ervoor zorgen dat er meer vocht wordt onttrokken aan de grond en de flora. Omdat de hoeveelheid neerslag in het gebied naar verwachting niet zal toenemen, wordt dat vochtverlies niet voldoende gecompenseerd. 

Volgens de voorspellingen van Läderach en zijn medeauteurs betekent deze ontwikkeling dat de optimale hoogte voor het verbouwen van cacao opschuift van de huidige 100-250 meter boven zeeniveau naar 450-500 meter in 2050. Concreet betekent dit dat Ivoorkust - zonder aanpassingen, waarover later meer - tegen die tijd nagenoeg volledig ongeschikt zal zijn voor de cacaoteelt. In Ghana verschuift de strook met goede randvoorwaarden voor die tak van landbouw naar een gebied dat nu dient als natuurreservaat, wat de Ghanese regering mogelijk voor een lastige keuze zal stellen.

Aanpassingen

Het IPCC meldt echter ook dat de problemen waarschijnlijk pas de volgende generatie cacaoboeren zullen treffen. Er is nog tijd om de schade te beperken door middel van aanpassingen, zoals het cultiveren van cacaobomen die beter tegen droogte kunnen.

Een andere strategie is het aanplanten van andere regenwoudbomen, die de cacaobomen van schaduw voorzien - een traditionele methode, die al eeuwen wordt toegepast in Brazilië. Volgens een onderzoek uit dat land, gepubliceerd in 2014, kan de cacaoproductie op die manier op een klimaatvriendelijke manier worden verdubbeld, meldt het IPCC.

Bovendien betekenen de problemen voor de cacaoteelt in West-Afrika niet dat het gewas elders niet meer kan gedijen. De bestaande teelt in landen als Indonesië en Maleisië blijft waarschijnlijk gewoon mogelijk, en andere landen (zoals Australië) worden door klimaatverandering juist in toenemende mate geschikt. 

De stelling dat chocola in de komende dertig tot veertig jaar zal verdwijnen is niets meer dan een poging om chocoladeliefhebbers tot een klik te verleiden. Zoals we vaker zien, worden de resultaten van legitiem wetenschappelijk onderzoek door sites zoals TAGMAG maar met een half oog gelezen.

De toekomst van de cacaoteelt in de grootste productielanden wordt inderdaad bedreigd door klimaatverandering, die waarschijnlijk zal leiden tot een zoektocht naar aanpassingen en chocolade mogelijk duurder zal maken - maar van een risico op uitsterven is geen sprake.