NU.nl checkt dagelijks nepnieuws en hoaxes die rondgaan op Facebook. Bewering: Bulgaren, die werken voor een orgaanmaffia, proberen onze kinderen te kidnappen.

Beoordeling: Geen enkele reden om aan te nemen dat het waar is.

Het bericht dat Bulgaren in een blauw busje rondrijden en kinderen ontvoeren om hun organen gaat sinds kort rond op Facebook. Het klinkt angstaanjagend, maar het is nep. Sterker nog: verhalen over kinderlokkers in busjes doen al jaren de ronde in verschillende varianten, maar bewijs is nooit geleverd.

Recent delen mensen op Facebook het bericht waarin getuigen uit Rotterdam zeggen dat Bulgaren jacht maken op "onze kinderen". In het artikel staat dat zij zelfs een peuter hun busje in probeerden te trekken, maar dit wist een buurman te voorkomen. De orgaandieven wilden ook toeslaan op een basisschool, maar een alerte juf wist dit drama af te wenden.

Mensen worden opgeroepen het bericht met al hun Facebookvrienden te delen, zodat iedereen zo snel mogelijk op de hoogte is van deze 'misdadige praktijken'.

Berichten over meldingen van kinderlokkers gaan al jaren rond op sociale media, doordat verschillende clickbaitwebsites de verhalen maar blijven reproduceren. De busjes zijn er in verschillende varianten en duiken zogenaamd op in verschillende gemeenten. Vaak zijn de busjes wit en daarom wordt het fenomeen ook wel het 'wittebusjessyndroom' genoemd. Ook de verklaring dat de inzittenden behoren tot een orgaanmaffia is niet nieuw.

Waarom is het nep?

Verhalen over een kinderlokker in een wit busje (of een variant hierop) doken al op in Amersfoort, Egmond aan Zee, Rotterdam, Westland, Cuijk en Zuidplas, maar bleken in alle gevallen nooit waar te zijn.

Een woordvoerder van de politie Rotterdam bevestigt dat dit soort verhalen al heel lang de ronde doen en dat de politie hier ook meldingen over binnenkrijgt. "Blauwe busjes, bordeauxrode busjes, witte busjes. Uiteraard nemen we meldingen die bij ons binnenkomen serieus. Collega's op straat zijn alert en genoemde locaties worden meegenomen in de surveillance. Gelukkig is vooralsnog nooit gebleken dat er kinderen zijn gekidnapt om hun organen."

Hoewel niet keihard kan worden aangetoond dat dit fenomeen niet bestaat, is er ook totaal geen bewijs voor. Er is daarom geen enkele reden om aan te nemen dat er een kern van waarheid in het verhaal dat er een busje van de orgaanmaffia rondrijdt zit.

Angst

Volgens onderzoeker van broodje-aapverhalen en docent aan de opleiding Journalistiek en Nieuwe Media van de Universiteit van Leiden, Peter Burger, bestaan verhalen over witte busjes al vele jaren en duiken ze ongeveer sinds 2004 op.

Hij stelde eerder in NRC en AD dat de verhalen waarschijnlijk in stand worden gehouden uit angst voor de kinderlokker in combinatie met de angst voor de arbeidsmigrant. Het witte busje zou favoriet zijn, omdat er daarvan zoveel rondrijden in Nederland. Zodoende kunnen de 'kinderlokkers' op elke plek worden gespot en gaan de verhalen een eigen leven leiden.

In andere landen kennen ze het 'wittebusjessyndroom' ook. In Duitsland heet het fenomeen bijvoorbeeld 'das Bulli-Phantom' en in Engeland spreekt men van de 'white van man'.