VVD-Kamerlid Daniël Koerhuis noemt het plan op Twitter "de grootste woningoperatie sinds de jaren negentig". Hij stelt dat iedere bewoner van een corporatiewoning de kans krijgt om z'n huis te kopen. "Honderdduizenden Nederlanders kunnen hierdoor hun woning kopen."

Dat is een stuk steviger geformuleerd dan die ene zin in het regeerakkoord: "Om zittende corporatiehuurders in grondgebonden woningen een start te geven op de koopmarkt, krijgen ze de kans om hun woning onder bepaalde voorwaarden te kopen." Met grondgebonden woningen worden vooral rijtjeshuizen bedoeld - in ieder geval geen appartementen in flats.

Voor Aedes, de koepelorganisatie van woningcorporaties, komt de aankondiging als een onaangename verrassing. "We vinden dat er méér sociale huurwoningen moeten komen, niet minder", zegt een woordvoerder. "Het idee is dat er geld vrijkomt om nieuwbouw te plegen, maar dat duurt lang, is vaak duurder en is ook niet gemakkelijk te realiseren. Bovendien schaft het kabinet de verhuurderheffing af. Daarmee kunnen we onze woningbouwproductie verdubbelen."

Ook de Woonbond, die opkomt voor de belangen van huurders, is negatief over de verkoop van sociale huurwoningen. "Er moet juist een grote, brede sociale woningvoorraad komen, ook voor middeninkomens", stelt Marcel Trip van de Woonbond. "Dat is waar behoefte aan is: betaalbare woningen voor een grote groep mensen die nu geen kant op kunnen, niet alleen maar flatjes als minimale noodvoorziening voor mensen met lage inkomens."

De verkoop van sociale huurhuizen op grote schaal is "onzinnig", zegt Reinout Kleinhans, hoofddocent Stedelijke Vernieuwing en Wonen aan de Technische Universiteit Delft. "In het woonbeleid van de laatste twintig jaar is vanuit de VVD herhaaldelijk gepleit voor een kleinere sociale woningvoorraad. Vanuit de keuzevrijheid van een bewoner is de optie van verkoop niet gek gedacht. Die kan er vermogen mee opbouwen. Maar er worden vaak positieve invloeden bij gehaald die niet uit onderzoek blijken."

Kleinhans doelt op het idee dat woningbezitters hun huis beter zouden onderhouden en dat huizenbezit de arbeidsparticipatie zou bevorderen. "We weten met name uit onderzoek uit het Verenigd Koninkrijk wat de gevolgen zijn van right to buy. Oorzaak en gevolg worden omgedraaid. Mensen die al meer betrokken zijn bij hun buurt gaan over tot koop. Inkomensverbetering gaat vaak vooraf aan de aankoop en niet andersom."

Ook Cody Hochstenbach, stadsgeograaf aan de Universiteit van Amsterdam, is kritisch op plannen voor woningverkoop aan sociale huurders. "Het bewijs dat het hebben van een koopwoning je een betere burger maakt is flinterdun. De verkoop van betaalbare huurhuizen is onderdeel van een rechts-conservatieve strategie die woningbezit tot hoogste doel verheft. Het idee is dat alleen woningbezitters mee kunnen doen aan het feestje van vermogensopbouw. Maar dat is vooral het gevolg van fiscale voordelen voor woningbezitters die de huizenprijzen vervolgens opdrijven."

Tussen 2014 en 2019 verdwenen er 100.000 sociale huurwoningen in Nederland door verkoop en sloop. Toch heeft Nederland nog relatief veel sociale huurwoningen in vergelijking met andere landen. Een op de drie huizen betreft sociale huur en een kwart van alle huizen is van een corporatie, een instelling zonder winstoogmerk en met maatschappelijke doelstellingen.

"Dat klopt wel, maar het probleem van de Nederlandse huizenmarkt is niet de omvang van de corporatiesector", zegt Kleinhans. "Het probleem is dat er geen doorstroming mogelijk is naar middenhuur, met prijzen tussen de 750 en 900 euro. Die huizen zijn er bijna niet. En koopwoningen zijn ook voor de meeste scheefhuurders vaak al te duur."

Hochstenbach denkt dat de verkoop van corporatiewoningen juridisch lastig gaat worden voor het kabinet, mocht dat daadwerkelijk een speerpunt worden van Hugo de Jonge, die maandag is beëdigd als nieuwe minister van Volkshuisvesting. "Corporaties zijn private organisaties. De minister kan ze niet dwingen hun huizen te verkopen. Hij kan proberen afspraken te maken, maar dan zal hij ook huurdersverenigingen en gemeenten mee moeten krijgen in dit verhaal. Honderdduizenden huurhuizen verkopen is compleet onrealistisch, alleen al om het feit dat slechts een select groepje bewoners genoeg middelen heeft om het te doen."

We zijn benieuwd naar je mening over dit artikel. Klik hier om je feedback achter te laten in een korte vragenlijst van een minuut.