De klimaatverandering tot nu toe zorgt voor een aarde die gemiddeld ongeveer 1,15 graden warmer is dan in de jaren 1850 tot 1900, blijkt uit cijfers van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). De laatste acht jaar waren de warmste die we ooit hebben gemeten.

In het Parijsakkoord is afgesproken om de opwarming te beperken tot ruim onder de 2 graden en het liefst 1,5 graden. Zelfs als dat lukt, zullen we veel vaker te maken krijgen met extreem weer. In ons deel van Europa hebben we nu bijvoorbeeld al veel meer extreme zomerhitte. De warmste dag van het jaar in De Bilt is nu gemiddeld 4 graden warmer dan rond 1900.

Dat de wereld niet op koers is om de doelen uit het Parijsakkoord te halen, blijkt uit de jaarlijkse VN-cijfers over de 'uitstootkloof' die landen nog moeten overbruggen. Met het huidige klimaatbeleid is de wereld in het jaar 2100 maar liefst 2,8 graden warmer. Als landen hun voorgestelde plannen allemaal uitvoeren, komt de opwarming uit op 2,4 tot 2,6 graden.

Slecht nieuws voor het klimaat dus, maar de klimaatkloof lijkt elk jaar wel iets kleiner te worden. Dit jaar heeft bijvoorbeeld Australië nieuwe klimaatplannen ingediend bij de VN. Maar om de doelen van Parijs in zicht te houden, moet het wereldwijde klimaatbeleid veel sneller worden aangescherpt én uitgevoerd.

De hele wereld stootte vorig jaar ongeveer 37,9 miljard ton CO2 uit. Als ook broeikasgassen als methaan worden meegerekend, is de jaarlijkse uitstoot ongeveer gelijk aan 50 miljard ton CO2, oftewel 50.000.000.000.000 kilo. China is goed voor bijna een derde van de uitstoot, en de VS voor een achtste. De Europese Unie stoot 7 procent van alle broeikasgassen uit.

Na een dip tijdens coronajaar 2020 steeg de uitstoot in 2021 weer flink. Het is de vraag of die trend ook dit jaar doorzet. In Nederland is de CO2-uitstoot juist weer gedaald door de hoge energieprijzen. Daardoor springen we zuiniger om met energie. Of hetzelfde gebeurt in andere delen van de wereld zal later moeten blijken. Het Internationaal Energieagentschap verwacht nog een kleine toename van de uitstoot.

Financiële onderwerpen zijn elk jaar belangrijk tijdens de internationale klimaattop, maar dit jaar is er in Egypte extra belangstelling voor. Het gastland wil hulp aan ontwikkelingslanden centraal zetten op deze 'Afrikaanse top'.

Dat is begrijpelijk, want rijke landen geven tot nu toe minder klimaatfinanciering dan ze hadden beloofd. Van de 100 miljard dollar per jaar die vanaf 2020 was toegezegd, is slechts 83 miljard betaald. Een groot deel van dat bedrag bestaat ook nog eens uit leningen die moeten worden terugbetaald.

Europese landen betalen relatief veel aan klimaathulp, maar de Verenigde Staten juist weinig. Vanwege de historische uitstoot van het land zou de VS 40 miljard dollar per jaar moeten betalen, maar dat is in werkelijkheid slechts 8 miljard dollar, blijkt uit een analyse van Carbon Brief. Nederland betaalt juist meer dan je zou mogen verwachten op basis van de uitstoot in het verleden.

Ondertussen is duidelijk dat 100 miljard dollar lang niet genoeg is om arme landen door de klimaatcrisis te helpen. Ontwikkelingslanden worden hard geraakt door de klimaatverandering, terwijl ze er weinig aan hebben bijgedragen. Om zich aan te passen, hebben ze tien keer meer geld nodig dan nu beschikbaar is, berekende het VN-milieuprogramma.

Mede dankzij de energiecrisis hebben de vijf grootste Europese en Amerikaanse oliebedrijven hun winsten explosief zien stijgen. Shell, BP, ExxonMobil, Chevron en TotalEnergies sleepten in de eerste negen maanden van dit jaar al 154 miljard dollar aan winst binnen. Het Saoedische staatsbedrijf Saudi Aramco deed het bijna net zo goed als deze vijf beursgenoteerde bedrijven bij elkaar, met een nettowinst van 130 miljard dollar.

Voor klimaatactivisten is het een doorn in het oog. De winsten die de olie- en gasindustrie sinds 2000 heeft gemaakt, waren 60 keer hoger dan alle klimaatschade in de meest kwetsbare landen, berekende een groep klimaatorganisaties. "Er zijn gigantische omzetten gerealiseerd, maar degenen die het meest verantwoordelijk zijn voor deze crisis moeten nog betalen."

De vergoeding van klimaatschade in de meest kwetsbare landen is dit jaar een van de belangrijkste onderwerpen op de klimaattop. Ontwikkelingslanden willen dat er een fonds komt om schade en verlies door klimaatrampen te vergoeden, maar de EU en VS willen vooralsnog niet verder gaan dan een 'dialoog' over het onderwerp.