Klimaatfinanciering is geld dat moet helpen in de strijd tegen klimaatverandering. Als het gaat over arme landen wordt het ook wel klimaathulp genoemd.

Dat geld moet arme landen helpen om een deel van de schade van klimaatverandering te herstellen. Daarnaast moet het bijvoorbeeld de ontwikkeling van duurzame energie mogelijk maken.

Het begint bij een oude belofte in Kopenhagen. Daar werd dertien jaar geleden een klimaattop gehouden, die dramatisch verliep. Landen moesten het eens worden over een klimaatverdrag met bindende doelen voor alle landen. De top mislukte, en dat verdrag is er nooit gekomen.

Maar 'Kopenhagen' is niet helemaal mislukt. Er werd daar namelijk wel akkoord bereikt over financiële steun voor arme landen. En er werd een concreet bedrag genoemd: 100 miljard dollar. Dat is 101 miljard euro. Dat bedrag zou vanaf 2020 jaarlijks ter beschikking staan.

De belofte is niet waargemaakt. In 2020 is de teller blijven steken op 83 miljard dollar, concludeerde de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) afgelopen september. Daar komt woensdag een rapport van Oxfam Novib overheen.

Slechts 21 tot 24,5 miljard dollar wordt gedoneerd, stelt de ontwikkelingsorganisatie. De rest noemt Oxfam 'overrapportage'.

Zo bestaat het grootste deel van de toezeggingen uit leningen. Dat leningen mogen worden meegeteld, is in 2018 nog onderling afgesproken op een klimaattop. Maar het laat gelijk het volgende probleem zien:

Er bestaan verschillende definities van klimaathulp. Telt een investering in een windpark als die investering ook winstgevend is? Zo'n investering zou misschien sowieso gedaan zijn.

Het probleem is hier dat de afspraak uit 2009 al niet helder was. Er werd gesproken van "het mobiliseren" van 100 miljard. Dat geld moet voor een deel van landen komen, maar ook voor een deel van bedrijven.

De "financiering zal afkomstig zijn van een breed scala van bronnen, publiek en privaat, bilateraal en multilateraal, met inbegrip van alternatieve financieringsbronnen”, zo valt te lezen in de officiële afspraak uit 2009.

Het volgende probleem is dat 100 miljard niet toereikend is. De directe schade van klimaatverandering loopt rond 2050 al in de biljoenen. Vooral voor ontwikkelingslanden dreigt die schadepost onbetaalbaar te worden.

Tijdens de aanstaande klimaattop in Sharm El Sheikh is daarom niet alleen de hoop dat landen en bedrijven alsnog de 100 miljard bij elkaar sprokkelen, maar ook dat er akkoord bereikt worden over hogere klimaatsteun vanaf 2025.

Het zou voorbarig zijn om nu al een nieuw bedrag te noemen, zegt expert klimaatfinanciering Pieter Pauw van de Technische Universiteit Eindhoven en de Universiteit Utrecht.

Daarvoor hebben we volgens Pauw nog te veel openstaande vragen: "Welke instrumenten worden gebruikt? Telt het mobiliseren van private financiering mee? Wat zijn de behoeften van ontwikkelingslanden? Welke balans komt er tussen financiering van klimaataanpassingen en uitstootverlagingen? Gaan nieuwe industrielanden, zoals Zuid-Korea en Chili, ook meebetalen?" Hij schreef onlangs een paper over klimaathulp na 2025.

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Misschien nog moeilijker dan het dichten van een kloof van tientallen miljarden, of het stellen van een nieuw doel is het herstellen van vertrouwen. Als wantrouwen overheerst, wordt samenwerking een stuk moeilijker.

Zo wordt het bij een conflict tussen rijke en arme landen lastig een tussenliggend probleem te bespreken: het feit dat landen als China en India weliswaar in ontwikkeling zijn, maar inmiddels ook een zeer hoge bruto uitstoot hebben. Alleen als de rijkste landen doen wat ze zelf toezeggen, kunnen ze ook diplomatieke steun verwachten van anderen - waaronder de allerarmste Afrikaanse landen.

Als er in Sharm El Sheikh geen doorbraak komt op financiering, blijven naar verwachting ook klimaatonderhandelingen over andere onderwerpen muurvast. En op lange termijn betalen we dan collectief de hoogste prijs.