Lange tijd leek zonne-energie een marginale energiebron. Maar als exponentiële groei maar lang genoeg doorgaat, bereikt het 'opeens' een grote schaal. Dat punt lijkt afgelopen zomer wel bereikt. Met een nieuw record aan zonne-energie heeft de Europese Unie 29 miljard euro aan gasimport voorkomen. Dat blijkt uit onderzoek van de internationale energiedenktank Ember.

Met maar liefst 23 procent van de energievraag was Nederland deze zomer de koploper binnen de EU, gevolgd door Duitsland en Italië. Uitgedrukt in de hoeveelheid opgewekte zonnestroom per inwoner is Nederland sinds 2021 ook de wereldwijde koploper, boven Australië.

We danken het Nederlandse zonnesucces onder andere aan de 'salderingsregeling', zegt Ten Brinck tegen NU.nl. Eigenaren van zonnepanelen ontvangen een bedrag voor de elektriciteit die ze aan het stroomnet leveren, mits de productie hoger is dan het eigen verbruik. Daarnaast krijgen ze een deel van de door hen betaalde energiebelasting weer terug. Dat maakt het aantrekkelijk om zelf zonnepanelen te kopen.

Toen werd het 2022 en vertienvoudigde de gasprijs. In reactie wordt er energie bespaard, draaien kolencentrales weer op vol vermogen en is de ambitie voor windenergie op de Noordzee verhoogd. Kan zonne-energie ons nog verder helpen, mocht de gascrisis lang duren?

Tussen 2017 en 2021 nam het totale aantal zonnepanelen in Nederland elk jaar met ongeveer 50 procent toe. Als we dat tempo zouden volhouden, zouden zonnepanelen over vier jaar 's zomers al meer dan 100 procent van de (huidige) elektriciteitsbehoefte dekken.

Ten Brinck denkt dat voortzetting van de snelle groei technisch mogelijk is. "Ruimte is het probleem niet. Veel dakoppervlak in Nederland is nog onbenut. En bijvoorbeeld ook boven parkeerplaatsen kunnen nog grote aantallen zonnepanelen worden geplaatst."

Wat volgens Ten Brinck wel een knelpunt is, zijn de aantallen installateurs. Als het jaarlijkse aantal nieuwe panelen elk jaar blijft toenemen, neemt die behoefte aan arbeidskracht ook steeds verder toe. Dus de beste manier om de groei van zonne-energie in Nederland verder te helpen, is meer installateurs opleiden, denkt Ten Brinck. "Of panelen op de markt brengen die makkelijker te installeren zijn."

Zou verdere groei ook helpen om de afhankelijkheid van aardgas verder te verlagen? Wie zonnepanelen heeft én elektrisch verwarmt, heeft zelf geen gas meer nodig. Maar elk paneel dat op het net wordt aangesloten, helpt sowieso ook mee om het nationale gasgebruik terug te dringen, zegt Ten Brinck - omdat een groot deel van onze elektriciteit nog uit gascentrales komt.

"Een zonnepaneel levert in Nederland jaarlijks zo'n 250 kilowattuur elektriciteit. Dezelfde 250 kilowattuur produceren in een gascentrale kost zo'n 40 kuub aardgas. Ervan uitgaande dat zonnestroom vooral elektriciteit uit gascentrales vervangt, bespaart elk zonnepaneel dat we extra plaatsen jaarlijks dus 40 kuub gas."

Om dat nog even in perspectief te plaatsen: in 2021 verstookten Nederlandse gascentrales nog 7,5 miljard kuub aardgas. Daarmee zouden per Nederlander nog tien panelen nodig zijn om diezelfde hoeveelheid elektriciteit uit zonlicht op te wekken.

Zover zal het waarschijnlijk niet komen. Windparken op de Noordzee worden de belangrijkste bron van elektriciteit en de gasvraag daalt momenteel door energiebesparing. Maar ook zonne-energie levert in Nederland inmiddels een belangrijke bijdrage en die wordt elk jaar groter.