De Raad van State bezorgde tegenstanders van windmolens vorig jaar een grote overwinning door te besluiten dat het kabinet de bouwregels moet aanpassen. Er had een milieubeoordeling moeten plaatsvinden voordat de regels werden opgesteld, oordeelde de bestuursrechter.

Die beoordeling gaat nu alsnog plaatsvinden en de normen worden herzien. Daarbij wordt opnieuw gekeken naar de geluidsoverlast die windturbines veroorzaken, samen met andere vormen van overlast door bijvoorbeeld slagschaduw of de rode 'obstakelverlichting' op windmolens, die 's nachts aan staat om vliegverkeer te waarschuwen.

Met name over de geluidshinder van windmolens is veel discussie. Hier wordt al lang onderzoek naar gedaan, maar over de link tussen windturbinegeluid en verschillende gezondheidsklachten blijft volgens onderzoekers van het RIVM en de wereldgezondheidsorganisatie WHO veel onduidelijk. Het bewijs ontbreekt of is van lage kwaliteit, oordeelt de WHO.

Wel is duidelijk dat het geluid van windturbines kan leiden tot hinder. Dat wordt op zichzelf ook al gezien als een gezondheidseffect, vertelde onderzoeker Elise van Kempen van het RIVM woensdag aan de Tweede Kamer. Wie langere tijd last heeft van hinder, kan namelijk ook last krijgen van klachten als stress en slapeloosheid.

Uit onderzoek blijkt dat hinder bij geluid van windturbines eerder voorkomt dan bij geluid van bijvoorbeeld wegen of industrie. Al bij een kleiner aantal decibel hebben mensen last van windmolengeluid. Jan de Laat, audioloog bij het LUMC, zei donderdag tegen de Kamer dat dit te maken heeft met het onregelmatige, zwiepende geluid dat windturbines produceren. "De hinder van windturbinegeluid is daarom wat groter."

Het ervaren van hinder hangt ook sterk samen met wat iemand vindt van windmolens. Mensen die positief staan tegenover windenergie hebben er minder last van. Ook als omwonenden van windmolens hier financieel van profiteren of voor de plaatsing inspraak hebben gehad, melden ze bij een gelijk geluidsniveau minder overlast.

"Dat laat zien dat het belangrijk is dat zorgen van omwonenden serieus worden genomen en dat ze moeten worden betrokken bij het planningsproces", zei Van Kempen tegen de Kamer.

In het regeerakkoord van het nieuwe kabinet staat dat participatie van omwonenden moet worden gestimuleerd. De coalitiepartijen spraken ook af dat er "duidelijke afstandsnormen voor windmolens" moeten komen. Voorheen gold er alleen een geluidsnorm.

Een afstandsnorm is simpel te handhaven, maar brengt ook nadelen met zich mee, zeiden experts tegen de Kamer. Van Kempen van het RIVM legde uit dat geluid zich bijvoorbeeld heel anders verspreidt via water, weilanden of bossen. Een gelijke afstandsnorm "kan daardoor zelfs tot ongelijkheid leiden, dat de ene buurt beter wordt beschermd dan de andere."

Zowel voor- als tegenstanders van windmolens riepen daarom op toch weer naar een geluidsnorm te kijken. Daarbij is wel de vraag: hoeveel mensen mogen hinder ondervinden van een windmolen?

Omwonenden van windmolens mogen niet worden blootgesteld aan windturbinegeluid dat sterker is dan gemiddeld 45 decibel, adviseerde de WHO in 2018. Op dat niveau ondervindt ongeveer 10 procent van de mensen nog hinder. In Nederland gold van 2010 tot vorig jaar een maximum van 47 decibel.

Tegenstanders van windmolens vinden ook de WHO-norm nog te hoog en willen dat alle overlast wordt voorkomen. Daarvoor zou een norm van rond de 35 decibel nodig zijn.

Windmolenfabrikanten doen hun best om het geluid hiervan te beperken, zei Rik Harmsen van NWEA, de branchevereniging van de windsector. "Maar het is niet zo dat wij het voor elkaar kunnen krijgen om nul overlast te veroorzaken." Met een geluidsnorm van 35 decibel zijn windmolens op land "vrijwel onmogelijk", zei hij.

Uiteindelijk zal het kabinet een afweging moeten maken tussen de hinder door geluidsoverlast en de baten van windenergie, zoals dat ook gebeurt bij geluidsbronnen als luchtvaart en industrie. "Wij kunnen op basis van de wetenschap aangeven bij welke geluidsniveaus welke effecten zijn te verwachten", zei Van Kempen. "Dan is het vervolgens aan het beleid om te bepalen: wat vinden we nog acceptabel?"