Ver voordat het elftal van bondscoach Louis van Gaal maar één stap op het veld had gezet, werd al opgeroepen tot een boycot van dit WK. De mensenrechtenschendingen in Qatar en de honderden doden die bij de bouw van de stadions vielen, leidden wereldwijd tot woede. Mediabureau GroupM analyseerde de kijkcijfers van Stichting KijkOnderzoek vanaf 2000 en trekt de conclusie: tot nu toe kijken er minder mensen naar Oranje.

De vraag waarom er slechts 3,8 miljoen mensen naar de derde groepswedstrijd van Oranje keken, is moeilijk te beantwoorden. "Het lijkt een combinatie van het tijdstip (16.00 uur, red.) en de onaantrekkelijkheid van de wedstrijd. Mogelijk spelen het tumult rond het WK en het feit dat Nederland tegen Qatar speelde ook mee", zegt mediaspecialist Jim Leeuw van GroupM. Ook is het voor het eerst dat een WK voetbal in november in plaats van juni gehouden wordt. Het is onduidelijk in hoeverre dat van invloed is op de kijkcijfers.

Toen Nederland tijdens het WK van 2010 middagwedstrijden speelde, werden die ook minder dan gemiddeld bekeken. Zo keken op maandag 14 juni 2010 om 13.30 uur ook 'slechts' 4,2 miljoen mensen naar de openingswedstrijd tegen Denemarken. De eerstvolgende wedstrijd tegen Japan trok op hetzelfde tijdstip meer kijkers: 5,7 miljoen. Maar dat duel werd op zaterdag gespeeld.

Volgens Leeuw zou het kunnen dat er meer mensen gaan kijken naarmate Oranje verder komt in het toernooi. "Dat wijzen de kijkcijfers van 2010 ook uit. De wedstrijden Nederland-Slowakije en Nederland-Brazilië werden op een doordeweekse dag om 16.00 uur gespeeld en toch door respectievelijk zes en zeven miljoen mensen bekeken."

Een vergelijking tussen de verschillende WK's en EK's wijst uit dat het aantal kijkers tussen 2000 en 2014 redelijk stabiel was. De toernooien waarop Nederland verder kwamen, trokken gemiddeld meer kijkers. "Het EK van 2020 (in de zomer van 2021, red.) werd al wel significant minder goed bekeken, met gemiddeld slechts 5,5 miljoen kijkers, terwijl het tijdstip en de dagen toen wel gunstig waren. Corona en lockdowns speelden misschien mee. En het was toen ook zeven jaar geleden dat Nederland meedeed aan een eindtoernooi."

Leeuw ziet het aantal kijkers dit WK nog wel aantrekken. "Van de wedstrijd tegen de Verenigde Staten van aanstaande zaterdag verwacht ik nog niet zo veel. Komt er een kwartfinale tegen Argentinië, dan is die ook gewoon weer goed voor zes à zeven miljoen kijkers", verwacht hij.

Wat volgens GroupM opvallend is: er kijken net zo veel zestigplussers naar dit WK als naar voorgaande edities. "Het zijn de jongeren die het laten afweten. Vooral mensen van veertig jaar of jonger kijken minder naar dit WK. En voetbalfans kijken in steeds kleinere groepen."

Oranje speelt zaterdag om 16.00 uur tegen de Verenigde Staten in de achtste finales. Die wedstrijd is live op NPO1 te zien. Het grote kijkevenement in de Johan Cruijff ArenA gaat niet door: er waren niet genoeg geïnteresseerden.