In een rapport schetst de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) een beeld van onderschatting, het missen van signalen door politie en het Openbaar Ministerie (OM) en cruciale informatie die niet werd gedeeld.

De OVV deed anderhalf jaar onderzoek naar de beveiligingssituatie voorafgaand aan de aanslagen op de broer van kroongetuige Nabil B., Wiersum en De Vries. Woensdag presenteerde de raad het definitieve rapport Bewaken en Beveiligen, lessen uit drie beveiligingssituaties.

Verbindende factor bij de drie aanslagen is de inzet van een kroongetuige in het Marengo-proces, Nabil B. Hij legt begin 2017 een serie verklaringen af over Ridouan Taghi en de betrokkenheid van diens criminele organisatie bij een serie moorden.

B. weet dat zijn stap naar justitie betekent dat zijn familie gevaar loopt. Hij kent de mores van de criminele organisatie waar hij zelf onderdeel van was. Het macabere motto "wie praat, die gaat" geldt nu voor hem. Als hij niet gevonden kan worden, dan pakken ze iemand uit zijn omgeving.

Nabil wil wel dat zijn familie instemt, anders mag justitie zijn verklaringen niet gebruiken.

Het OM ziet het belang van de verklaringen. Hiermee kan justitie een serie aan onderwereldmoorden oplossen en erger leed voorkomen. Er is het OM veel aan gelegen om Nabil aan boord te krijgen.

Bescherming van een kroongetuige en zijn gezin is standaardprocedure, maar voor familie ligt dit anders. De broers en zussen van B. krijgen van het OM te horen dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat ze gevaar lopen. Een aanslag op een naaste van een kroongetuige is nooit eerder voorgekomen en lijkt daarom onvoorstelbaar.

De woorden van justitie zijn niet tot ieders tevredenheid. Twee broers van Nabil, onder wie Reduan, nemen het voortouw als het gaat om kritiek. Zij zijn opgegroeid in dezelfde wijk als leden van de criminele organisatie. Het doet ze des te meer vrezen voor hun veiligheid.

Het OM ziet Nabil als betrouwbaar als het gaat om zijn verklaringen over betrokkenheid van Taghi bij moorden. Het steekt daarom dat justitie waarschuwingen dat zijn familie gevaar loopt niet serieus neemt.

De familie en justitie komen er niet uit en het blijft maanden stil. De aandacht van het OM gaat naar Nabil en het onderzoek naar Taghi. De verantwoordelijkheid voor hun beveiliging ligt ook niet bij het OM, maar bij de politie in Midden-Nederland. Maar die weet nog van niks.

Ondertussen loopt de samenwerking met Nabil door. Op 17 november zet hij definitief zijn handtekening onder een overeenkomst met de overheid.

Dat betekent dat zijn verklaringen gebruikt mogen worden tegen Taghi en zijn bende. Nabil en zijn advocaten gaan ervan uit dat de samenwerking met de overheid nog geheim blijft tot Taghi is aangehouden. Zo is er nog tijd om de beveiliging van zijn familie te regelen. Dat blijkt een vergissing, want van een dergelijke toezegging is volgens het OM geen sprake.

Sterker nog, de verklaringen worden een maand later al gebruikt als Mohamed R. wordt aangehouden. Het OM ziet R. als belangrijk lid van de bende van Taghi. Justitie zegt de verklaringen van Nabil nodig te hebben om R. vast te houden.

Het OM maakt de rechter in de zaak tegen R. duidelijk dat het over een kroongetuige beschikt, maar dat het dit nog geheim wil houden. De rechter stemt hiermee in, maar slechts tot maart 2018. De verdediging van R. heeft er recht op te weten welke verklaringen tegen hem worden gebruikt.

In maart 2018 zal dus bekend worden dat Nabil B. is overgestapt naar justitie. Maar ondanks herhaald aandringen vanuit de familie is er nog geen beveiliging. Justitie neemt de familie niet serieus en zet waarschuwingen weg als hysterie.

In het rapport van de OVV wordt pijnlijk duidelijk dat het politieteam dat verantwoordelijk is voor de beveiliging van de familie niet goed op de hoogte wordt gehouden door het OM. Dat heeft alles met de vertrouwelijkheid van het onderzoek te maken. Gevolg is dat het politieteam niet weet wanneer de overeenkomst met de kroongetuige wordt bekendgemaakt. Ook heeft het team geen kennis over de werkwijze van de criminele organisatie van Taghi.

De politie-eenheid die een inschatting moet maken welk gevaar de familie van B. loopt, krijgt pas op 23 maart 2018 de opdracht dit te onderzoeken. Dat is op de dag waarop de overeenkomst met B. wereldkundig wordt gemaakt.

Zes dagen daarvoor staat er al iemand van de criminele organisatie aan de deur bij een de broers van Nabil B. Diegene maakt duidelijk dat B. de verklaringen direct moet intrekken. De overheid treft enkele noodmaatregelen, maar weigert persoonsbeveiliging van twee broers, onder wie Reduan.

Reduan komt op 27 maart nog wel tot een akkoord over opvallende camera's voor zijn bedrijf in Amsterdam, maar die kunnen niet direct geplaatst worden. Twee dagen later wordt Reduan in zijn bedrijfspand doodgeschoten door een man die zich voordoet als sollicitant. De camera's zijn dan nog niet geplaatst.

Uren na de moord zegt het OM in een persverklaring dat Reduan gesprekken over zijn veiligheid zou hebben geweigerd. Volgens justitie zou hij meer aangeboden hebben gekregen dan hij wilde. Dat leidt tot grote woede bij de familie.

Nauw betrokken bij de overeenkomst tussen de overheid en Nabil B. is diens advocaat Derk Wiersum. Hij wordt vlak voor de dood van Reduan opgenomen in het stelsel Bewaken en Beveiligen. Dat betekent dat verschillende diensten binnen justitie samenwerken om een aanslag te voorkomen, in dit geval op Wiersum.

Wiersum zelf ziet een aanslag op zijn leven niet als realistisch. Een advocaat is inwisselbaar en daarmee nutteloos, zo redeneert hij zelf. De dreigingsinschatting voor zijn situatie komt uit op 'mogelijk'. Normaal gesproken kom je dan niet in aanmerking voor beveiliging.

Toch wordt er op 30 maart besloten tot verscherpt rijdend toezicht van politie. Vanaf dat moment rijdt er elke dag ten minste elk uur een politieauto langs de woning van Wiersum.

Na een nieuwe evaluatie wordt dat in juni 2018 weer afgeschaald. Wel komt Wiersum op een zogenoemde monitoringslijst. Dat betekent dat de Dienst Regionale Informatieorganisatie (DRIO) een sein krijgt zodra er in het politiesysteem een melding binnenkomt over de woning van Wiersum, zijn kantoor of over de advocaat zelf. De DRIO is verantwoordelijk voor de dreigingsinschattingen.

Dit blijkt in de praktijk anders te gaan. In Utrecht loopt dan al enige tijd een politieonderzoek naar een bende die verantwoordelijk zou zijn voor ram- en plofkraken. In dat onderzoek worden in een garage drie auto's aangetroffen, waaronder een Renault Megane.

De recherche noteert de vondst van de voertuigen, inclusief nummerborden, in een systeem dat alleen voor de recherche zelf zichtbaar is. De informatie komt dus niet in het algemene politiesysteem.

Op 11 september 2019 ontvangt de politie in Amsterdam een aangifte van een man over het vervalsen van zijn kentekenplaat. Hij heeft een Renault Megane die al tijden stilstaat, maar toch krijgt hij parkeerboetes uit Amsterdam.

De kentekenplaat van de man blijkt gekopieerd en is geplaatst op de Renault Megane uit het Utrechtse politieonderzoek. Omdat die informatie is afgeschermd, is dit niet zichtbaar voor de politie in Amsterdam.

Als de politie in Amsterdam verder zoekt, blijkt dat de Renault Megane met de valse kentekenplaat meerdere malen is gezien in Buitenveldert. Dat is de wijk in Amsterdam waar Wiersum woont. De agent die de aangifte van de valse kentekenplaat onderzoekt, weet dit niet. Er gaan dus geen alarmbellen af. Hij maakt wel melding van het incident in het politiesysteem.

De DRIO merkt de melding niet op. Hetzelfde geldt voor de politie in Midden-Nederland, die onderzoek doet naar de ram- en plofkraken.

Op 18 september 2019 wordt Wiersum doodgeschoten voor zijn woning in Buitenveldert. Achteraf wordt de Renault Megane vele malen gezien op camerabeelden rondom de woning van de advocaat. Het voertuig is gebruikt voor voorverkenningen.

De dood van Wiersum is een van de redenen dat Peter R. de Vries betrokken raakt bij het Marengo-proces. De misdaadjournalist vindt dat de aanslag op Wiersum niet mag lonen. Hij voegt zich in juni 2020 als vertrouwenspersoon bij het verdedigingsteam van Nabil B.

Met zijn nieuwe rol wordt De Vries een direct betrokkene bij het Marengo-proces. Hij krijgt dan ook een nieuwe dreigingsinschatting.

Een nieuwe, want De Vries is een jaar eerder al geconfronteerd met een mogelijke dreiging van Taghi. De misdaadjournalist neemt die dreiging niet echt serieus, want van het Marengo-proces doet hij als journalist nauwelijks verslag.

De overheid neemt de dreiging wel serieus en stelt De Vries enkele maatregelen voor. De misdaadjournalist zegt het op prijs te stellen als zijn persoonsgegevens gedeeltelijk worden afgeschermd, maar bedankt vriendelijk voor andere maatregelen.

In zijn nieuwe rol als vertrouwenspersoon zegt De Vries nu ook gebruik te willen maken van beveiliging op het moment dat hij dat nodig acht. Voor zijn mediaoptredens worden geen losse maatregelen getroffen.

De Vries schuift regelmatig aan bij RTL Boulevard. Het tv-programma stelt op eigen initiatief het basisteam Centrum Jordaan van de politie in Amsterdam, waar de studio staat, op de hoogte als de misdaadjournalist komt.

Het is dit team dat eind juni 2021 een melding krijgt van een beveiliger van RTL Boulevard. De man zegt te zijn aangesproken door een werknemer van de garage waar De Vries altijd zijn auto parkeert. De journalist zou zijn achtervolgd door een man met opvallende tatoeages.

Als de politie de camerabeelden bekijkt, constateert ze niet dat De Vries wordt achtervolgd. De medewerker van de garage wordt niet nader ondervraagd en het incident wordt niet geregistreerd in het politiesysteem. De melding komt dus niet bij de juiste personen terecht.

Wel zegt de politie extra op te letten als De Vries weer aanschuift bij RTL Boulevard. Maar als het programma de politie op 6 juli hiervan op de hoogte stelt, blijft de mail ongelezen.

Als De Vries de studio verlaat, biedt de beveiliging van het programma hem aan mee te lopen. De Vries ziet daarvan af. Vlak voor de garage wordt de misdaadjournalist neergeschoten. Hij overlijdt op 15 juli 2021 aan zijn verwondingen.

De man met de opvallende tatoeages blijkt Kamil E. De man blijkt betrokken bij de moord op De Vries. Als de politie de camerabeelden nogmaals bekijkt, zien agenten hem wel.