Vrouwen die hun 'ongefilterde' lichamen met lillende vetrollen laten zien onder de hashtag #bodypositivitiy. De laatste jaren komen dit soort beelden veelvuldig voorbij op socialemediakanalen, zoals Instagram en TikTok.

"Mensen met overgewicht of obesitas worden nog te vaak gediscrimineerd en gestigmatiseerd op basis van hun uiterlijk. Dat wil de bodypositivitybeweging vooral tegengaan", zegt Jaap Seidell. Hij is hoogleraar voeding en gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

De maatschappelijke beweging die we nu kennen als bodypositivity kwam in de jaren zeventig en tachtig naar Nederland. Toen werd het door feministen ingezet als tegengeluid van de heersende schoonheidsidealen.

Nu gaat bodypositivity over het accepteren van lichamen in alle soorten en maten. Mensen met overgewicht worden aangemoedigd om zich niet schamen voor hun lichaam en een positief zelfbeeld te hebben.

Volgens Seidell lopen mensen meer risico op extreem overgewicht en gezondheidsproblemen wanneer ze op basis van hun uiterlijk worden gediscrimineerd. Slecht denken over je lichaam kan leiden tot diëten, een verstoord eetgedrag, overmatig sporten en uiteindelijk tot eetstoornissen. Dat bijkt uit eerdere onderzoeken.

"Daarom is het goed dat bodypositivity mensen met overgewicht helpt om positiever over hun lichaam te denken. Mensen slecht laten voelen over hun lichaam, helpt ze niet om gezonder te leven", zegt hij.

Maar er is ook een radicale vorm van bodypositivity. Dan wordt gezegd dat obesitas niet slecht is voor de gezondheid. "Dat is een ontkenning van het probleem, en dan wordt het zorgelijk", zegt Seidell.

Sedell geeft als voorbeeld hoe in de Verenigde Staten met overgewicht wordt omgegaan. "Sommige sportstadions worden om de zoveel tijd verbouwd. De fans zijn dan groter en zwaarder geworden en daarom passen ze de stoelen aan", vertelt Seidell. "Dat kun je zien als een manier om obesitas te normaliseren."

In Nederland had in 2020 de helft van de volwassenen van twintig jaar en ouder te maken met overgewicht, blijkt uit cijfers van het CBS. Dit aantal is in de jaren daarna niet verder gestegen of afgenomen, zegt Seidell.

"Je ziet wel dat als de kloof tussen arm en rijk groter wordt, er ook grotere verschillen zijn in gezondheid en overgewicht. Dat is een wereldwijd verschijnsel. Mensen die in armoede leven maken vaker ongezonde voedingskeuzes, omdat die vaak goedkoper zijn."

Uit dezelfde cijfers blijkt ook dat er meer mensen zijn met ernstig overgewicht die tevreden zijn over hun gewicht. Dat vindt Seidell een zorgelijke ontwikkeling die mogelijk te maken heeft met radicale bodypositivity.

"We kunnen accepteren dat mensen nu eenmaal zwaarder zijn geworden en de gezondheidsnormen daarop aanpassen. Maar dat leidt wel tot enorme zorgkosten. In de VS kost de zorg voor mensen met obesitas miljarden dollars."

"Obesitas gaat gepaard met diabetes type 2, kanker, gewrichtsproblemen, depressie en angststoornissen", gaat Seidell verder. "Als we obesitas gaan normaliseren, dan moeten we het ook normaal vinden dat meer mensen te maken gaan krijgen met deze gezondheidsproblemen. Maar dat vinden de meesten niet."

Tegelijkertijd gaan mensen er te snel van uit dat dikke mensen per definitie ongezonder zijn dan dunne mensen, vindt historicus Jon Verriet. Aan de Radboud Universiteit in Nijmegen deed hij zijn promotieonderzoek over leefstijladviezen door de jaren heen.

"Op basis van de vorm van iemands lichaam denken we vaak al te weten hoe gezond diegene is. Zulke vooroordelen bestaan ook onder artsen", zegt hij. "Mensen die dik zijn, krijgen vaak van artsen te horen dat zij moeten afvallen. Dit maakt sommige dikke mensen huiverig om naar de dokter te gaan. Hierdoor krijgen ze de nodige zorg niet op tijd, en lijden ze langer aan hun klachten."

Gezondheid en wat wij mooi en lelijk vinden loopt voortdurend door elkaar wanneer we over lichamen praten, vindt Verriet. "En dat maakt het ingewikkeld. Als we het hebben over dik zijn, dan zeggen sommige mensen snel dat dikheid een probleem is voor de volksgezondheid. En dat we het daarom moeten voorkomen."

"Maar dikheid past ook niet in ons schoonheidsideaal. Veel mensen vinden het lelijk. Dan gaat het niet meer over hoe gezond een lichaam is."

Net als Jaap Seidell vindt Verriet het ook zorgelijk wanneer mensen extreem over- of ondergewicht hebben, en daar gezondheidsklachten aan overhouden. "Maar dikheid zelf is geen ziekte, enkel een risicofactor. We moeten ervoor waken dat we onze schoonheidsidealen in zulke discussies laten meewegen."

Ook daarom vindt Verriet bodypositivity belangrijk: het draagt eraan bij dat wij anders over lichamen gaan denken en praten.

Wel denkt de historicus dat de bodypositivitybeweging soms iets te eenzijdig is. Het gaat volgens hem nog te vaak over het tonen van lichamen, zoals we op sociale media zien.

"Dat kan soms dwingend overkomen. Alsof iedereen per se blij moet zijn met hun lichaam", zegt hij. "Maar een lichaam is soms toch ook stom, vervelend of ziek. Een lichaam doet niet altijd wat je wil. En als je er niet altijd blij mee bent, is dat ook prima. Dat is voor mij echte bodypositivity."