Decemberstress is een serieus fenomeen, zeggen verschillende experts. "Aan het einde van het jaar zijn er veel feestdagen dicht op elkaar geplakt, los van alle verjaardagen die er ook nog tussendoor kunnen komen", zegt orthopedagoog Simone Spanjaard in gesprek met NU.nl.

Bovendien is de werkmaand door de feestdagen relatief kort, en zijn er ook op dat vlak veel verplichtingen, vult psycholoog en (loopbaan)coach René van der Wilk aan. Dat leidt tot spanningen, die volgens de deskundigen vooral ontstaan omdat mensen denken dat anderen hoge verwachtingen van ze hebben.

"We verwachten veel van de decembermaand", stelt psycholoog Annegine van den Berg. "Deze verwachtingen worden vooral door onze omgeving en door de media geschapen." Volgens haar hoef je maar de televisie aan te zetten of je ziet hoe een perfect kerstfeest eruit zou moeten zien. "Maar ook in je sociale omgeving of bij de kapper wordt constant gevraagd of je nog iets speciaals gaat doen tijdens de feestdagen."

"We verwachten een heerlijk kerstdiner waarbij we er allemaal piekfijn uitzien en dat onze familie tijd met ons doorbrengt. Veel mensen krijgen vooral door hun familie verplichtingen opgelegd waardoor het een stressvolle periode kan zijn. Ouders verwachten vaak van hun kinderen dat ze er met Kerst wel zullen zijn, terwijl zij bijvoorbeeld ver weg wonen en ook nog bij de schoonfamilie langs moeten gaan."

Verder moet ook de invloed van het in deze periode doorgaans grauwe weer niet onderschat worden. Die kan voor somberheid zorgen, waardoor mensen vatbaarder zijn voor stress. "Je kan in een negatieve spiraal terechtkomen, waardoor je minder opgewassen bent tegen alle vragen en verzoeken die op je afkomen", aldus Van der Wilk. 

"En wanneer je door een griepje lichamelijk verzwakt bent, is je draagkracht van alle verplichtingen en taken die je in deze maand moet volbrengen veel lager. Door alles wat samenkomt is je draaglast te groot voor de kracht die je overhebt en kan je meer stress ervaren."

Ook kinderen zijn volgens de experts over het algemeen wat drammerig en sneller moe dan tijdens de andere maanden van het jaar. "Vooral in gezinnen met jonge kinderen is december een maand waarin veel dingen gebeuren", constateert Spanjaard. "Jonge kinderen beleven veel spanning tijdens de sinterklaasperiode. Ze leven mee met het verhaal van Het Sinterklaasjournaal, hebben spanning over of ze cadeaus krijgen en zodra hij terug naar Spanje gaat, volgt vrijwel meteen de kerstperiode."

En dan is er ook nog de drukke baan die in december veel aandacht vraagt. Eindejaarsrapporten en financiële overzichten doen de decemberstress verder toenemen. "Mensen weten vaak al lang dat ze een bepaalde taak voor het einde van het jaar af moeten hebben, maar zijn er goed in om dingen altijd tot het laatste moment uit te stellen", aldus Van der Wilk. "Als er dan onverwacht taken van bijvoorbeeld een zieke collega bijkomen ontstaat de stress."

De oplossing klinkt eenvoudig, maar vergt wel de nodige veranderingen. Alle drie de experts adviseren om de maand overzichtelijk te houden. Volgens Van der Wilk kan de vraag 'Moet ik dit nu doen?', helpen om te analyseren hoe groot de druk op de schouders daadwerkelijk is. "Daarnaast moet je bedenken of je de enige bent die een taak kan uitvoeren of dat je partner ook de kerstinkopen kan gaan doen. Analyseer vervolgens of dit punt op de takenlijst de meest belangrijke verplichting is en of iets daadwerkelijk nu af moet zijn of dat het ook prima in januari kan."

Om de verwachtingen vanuit de familie de baas te kunnen zijn, adviseert Van den Berg om voor jezelf te bedenken hoe je het liefste de feestdagen zou willen doorbrengen. "Het hoeft niet te betekenen dat het dan ook op deze manier zal gaan, maar bedenk in dat geval hoe je het draaglijker kan maken voor jezelf", zegt ze. "Ga bijvoorbeeld een extra keertje naar buiten tijdens de kerstdagen, of ga helpen in de keuken wanneer je er tegenop ziet om de hele dag in een kring te moeten zitten om met iedereen te praten."

"Je moet steeds bedenken voor wie je het allemaal doet", vindt orthopedagoog Spanjaard. "Maak keuzes in hoe uitgebreid je de feestdagen wilt vieren en hou het bij voorkeur simpel. En probeer een kind dat in deze periode zoveel prikkels krijgt, niet teveel op te voeden. Daar zijn ze over het algemeen toch te moe voor. Organiseer liever een kinderkerstdiner met friet en knakworstjes en leg ze om 18.30 uur al lekker in bed."

Ook op het gebied van familiebezoeken en kerstborrels zou het overslaan van een verplichting kunnen helpen, aldus Van der Wilk. "Zeg dat je volgend jaar echt je best doet om er wél bij te kunnen zijn. Je stelt altijd wel iemand teleur, maar dat is overkomelijk."