"Willem-Alexander werkt heel hard. Hij loopt de kantjes er niet van af. Maar hij heeft het verprutst door zijn eigen toedoen", zegt journalist Jan Hoedeman. Hij schreef het boek De achilleshiel van de koning, waarin hij terugblikt op de afgelopen tien jaar.

De eerste zeven jaar van Willem-Alexanders verliepen vrijwel vlekkeloos, vindt Hoedeman. "Ze waren daar waar ze moesten zijn." De journalist noemt het moment dat de slachtoffers van de MH17-ramp naar Nederland werden gebracht, waar de koning bij was. En zijn toespraak op 4 mei in de coronaperiode op de lege Dam.

"Ook de toespraak die Willem-Alexander aan het begin van de coronacrisis hield was sterk", zegt Hoedeman. "Ze waren op het hoogtepunt van hun populariteit, maar hebben het toen uit handen laten vallen."

Daarna ging het bergafwaarts. Toen maakte het koninklijk huis in relatief korte tijd de inmiddels bekende 'coronablunders'. Zoals de vliegreis naar Griekenland, terwijl premier Mark Rutte het land net had gemaand om geen reizen te maken als dat niet nodig was. En het tuinfeest van de jarige Amalia, die meer mensen uitnodigde dan het maximale aantal van vier dat op dat moment van de coronaregels was toegestaan. Dit stuitte in het land op veel kritiek.

Hoedeman ziet dat de koning in 'zijn' monarchie wat losser omgaat met de scheiding tussen werk en privé. "Willem-Alexander heeft gekeken naar zijn moeder, en gezien dat zij nul vrije tijd had", vertelt hij.

"Beatrix was echt 24/7 koningin. Haar zoon wil dat anders invullen. Wat ook begrijpelijk is, in een wereld die is vergeven van de mediahectiek. Willem-Alexander wil niet dat zijn gezin opgejaagd wild wordt, zoals in Groot-Brittannië. Dus daarom bedacht hij de mediacode - een slim idee. En rekt hij zijn privéruimte op. Maar soms schiet dat zijn doel voorbij, met blunders als gevolg."

"Ik vind dat jullie daar een mooi woord voor hebben: de maatschappelijke antenne van Willem-Alexander", zegt de Vlaamse royaltyjournalist Wim Dehandschutter, die werkt bij Het Laatste Nieuws en VTM Nieuws. "Hij heeft slecht ingeschat dat een koning een publieke functie heeft en dat wat hij fout doet in zijn privéleven, zwaar wordt afgestraft door de publieke opinie."

Die blunders hebben gevolgen gehad voor het vertrouwen dat Nederland in de koning heeft. Dat percentage ligt volgens recent onderzoek op 55 procent. Voor zijn tien jaar koningschap krijgt Willem-Alexander een 6,1.

Toch doet Willem-Alexander ook veel goede dingen, ziet Dehandschutter. Zo kan hij de openheid van het Nederlandse koningshuis waarderen. "Ze zijn open over hun moeilijke momenten in het leven, zoals het overlijden van Friso of Máxima's zus Ines. En áls het fout gaat, dan neemt hij wel de communicatie in handen. Bijvoorbeeld in de excuusvideo na zijn Griekenland-reis. Dat zie ik onze koning niet doen."

De Vlaamse journalist vergelijkt Willem-Alexander regelmatig met 'hun' Filip. Ze zijn ongeveer even oud en werden kort na elkaar koning. Dehandschutter vindt Willem-Alexander veel vlotter dan het Belgische staatshoofd.

"Willem-Alexander is een goede verteller. Hij kan improviseren, gebruikt heldere taal, spreekt niet hoogdravend. En als Belgische royaltyjournalist ben ik jaloers op het feit dat Willem-Alexander journalisten te woord staat. Wij kunnen koning Filip nooit op camera spreken, zelfs niet zonder."

Een ander punt waarvoor Hoedeman de koning prijst, is hoe hij zich presenteert tijdens staatsbezoeken. "Zeker als het gaat om staatsbezoeken waarbij er belangrijke handelsovereenkomsten worden gesloten. Hij stelt zich voor als hoofd van de handelsdelegatie en spreekt met CEO's van grote handelsbedrijven; er wordt niet geblunderd. Zijn moeder wilde dat niet. Zij vond de monarchie geen uithangbord voor het bedrijfsleven. Willem-Alexander staat daar pragmatischer in - en dat past beter bij de tijdsgeest."

Zowel Hoedeman als Dehandschutter vindt dat Willem-Alexander met deze eigenschappen de Nederlandse monarchie heeft verbeterd ten opzichte van zijn moeder Beatrix. "Ik hoorde een geluidsopname van Beatrix terug en ik schoot ervan in de lach, zo gekunsteld als zij spreekt", vertelt Hoedeman. "Als je afstand met het publiek wil creëren, dan moet je dat zo doen."

Beatrix bracht met die afstandelijkheid wel een statige en deftige sfeer aan het koningshuis, vindt Dehandschutter. "Ze wist precies waar de grenzen lagen. Blunders maakte ze niet, maar het koningshuis was daardoor ontoegankelijker. Willem-Alexander en Máxima hebben het koningshuis echt naar de 21e eeuw gebracht. Inclusief een stukje glamour."

Maar té dicht bij het volk staan, daar moet je ook voor waken, vindt zijn Nederlandse collega Hoedeman. "Ongewone dingen kunnen dan sneller schuren, zoals dat coronagedrag. Dat soort dingen komt als een boemerang terug. Het is heel moeilijk om daar het juiste evenwicht in te vinden."

Dat juiste evenwicht is volgens de populariteitscijfers dus nog niet gevonden. Beide royaltydeskundigen denken dat dit cijfer wel weer naar boven kruipt. "Een regeerperiode is met hoogtes en laagtes, en altijd in golven", zegt Dehandschutter. "Als het koningshuis in rustiger vaarwater komt en er geen fouten worden gemaakt, dan gaat dat vertrouwen automatisch omhoog."

En ook Amalia, die steeds zichtbaarder wordt in het koningshuis, kan het vertrouwen in de monarchie mogelijk nog wat omhoogduwen. "Na haar studie zal Amalia een stuk actiever worden als kroonprinses en daar zal Willem-Alexander ook van profiteren", denkt Dehandschutter.

"Ze zijn vader en dochter, maar ook koning en troonopvolger. Als de bevolking het idee heeft dat ze goed met elkaar omgaan, kunnen ze daarmee alleen maar zieltjes winnen."