Die conclusie trekt het Zwitserse equivalent van de Reclame Code Commissie woensdag in een zaak die was aangespannen door onder meer het Nederlandse Fossil Free Football. Milieugroepen uit vijf landen waren naar de waakhond gestapt, omdat ze vonden dat de FIFA fans misleidde met haar beweringen over klimaatneutraliteit. De toezichthouder geeft ze gelijk.

Een toernooi is alleen klimaatneutraal als de impact op het klimaat nul is. Het moet zijn alsof het toernooi nooit heeft plaatsgevonden, zegt de waakhond. Maar dat kan over het WK in Qatar niet gezegd worden.

Hoewel de FIFA deed alsof de volledige uitstoot van het toernooi was gecompenseerd, was dat tijdens het WK zelf nog niet het geval. Het was een belofte voor de toekomst, waarvan ook nog eens onduidelijk was hoe die zou worden ingevuld.

Bovendien was niet duidelijk hoeveel CO2 er überhaupt zou vrijkomen door het WK. FIFA had daarover vooraf een schatting laten maken, maar volgens de waakhond is niet te controleren of die klopt. Experts hadden kritiek op de schatting, onder meer omdat de uitstoot die bij de bouw van de stadions kwam kijken maar voor een klein deel werd meegerekend.

Volgens de milieugroepen is het sowieso niet mogelijk om de uitstoot van een WK te compenseren. De FIFA wilde dat doen met CO2-certificaten, die moeten garanderen dat de CO2-uitstoot ergens anders weer uit de lucht wordt gehaald. Maar uit onderzoek bleek dat de certificaten van zeer lage kwaliteit waren.

De Zwitserse toezichthouder zegt dat onduidelijk is of de compensatie voldoet aan de landelijke standaarden; dat is niet uitgezocht. De waakhond concludeert wel dat een toernooi alleen maar klimaatneutraal mag worden genoemd als volledig duidelijk is hoe groot de CO2-uitstoot was, en als die volledig is gecompenseerd volgens "algemeen geaccepteerde methodes".

"Dit is een heel belangrijk besluit", reageert Frank Huisingh van Fossil Free Football. "Het is nu tijd voor de FIFA om serieus klimaatbeleid te gaan maken." Huisingh vindt dat de voetbalbond zijn toernooien zoveel mogelijk in bestaande stadions moet houden. De kaartverkoop moet vooral worden gericht op lokale fans, zodat er minder verre vluchten worden gemaakt door supporters. "Hopelijk is deze uitspraak een aanmoediging om dat te gaan doen."

Net als bij de Reclame Code Commissie zijn de uitspraken van de Zwitserse reclamewaakhond niet bindend. Er zit ook geen geldboete of andere straf aan vast, maar bedrijven worden wel geacht zich aan de uitspraak te houden.

De FIFA heeft nog niet op de uitspraak gereageerd. De bond lag in de aanloop naar het WK al onder vuur, omdat bij de bouw van de stadions veel arbeidsmigranten overleden. Die enorme stadions staan inmiddels helemaal leeg, meldde RTL Nieuws onlangs. Ook het 'duurzame' Stadium 974, dat helemaal zou worden afgebroken zodat het ergens anders zou kunnen worden hergebruikt, staat er verlaten bij in de petrostaat.