Emilia-Romagna is een dichtbevolkte regio in het noorden van Italië. Op 2 en 3 mei werd het gebied getroffen door uitzonderlijke regenval, en op 16 en 17 mei opnieuw. Lokaal viel in 36 uur tijd bijna de helft van het jaargemiddelde aan neerslag.

Als gevolg ontstonden ruim 400 modderstromen en overstroomden 43 steden en dorpen. Tenminste 17 mensen kwamen om en 50.000 moesten vluchten.

Zo'n hoeveelheid meiregen kwam nooit eerder voor. En dus ontstaat al gauw het vermoeden dat klimaatverandering - samen met andere factoren - de ramp heeft verhevigd.

Maar klimaatwetenschappers kunnen daar geen bewijs voor vinden. De neerslag was weliswaar zeer uitzonderlijk, maar de verdere metingen in het gebied tonen in deze tijd van het jaar geen toename van stortbuien.

Klimaatverandering heeft deze weerramp waarschijnlijk dus niet verhevigd, stelt het World Weather Attribution (WWA) - op basis van speciaal onderzoek naar de recente overstromingen. De overstromingen zijn vermoedelijk wel verergerd door toegenomen verstedelijking in het gebied. Regenwater wordt daardoor minder goed vastgehouden in de bodem.

Maar hoe zit het dan met de toename van stortbuien door klimaatverandering? Een vuistregel is dat die 14 procent toenemen voor elke graad opwarming.

In praktijk kan dat sterk verschillen, afhankelijk van de precieze locatie en het seizoen, zegt Davide Faranda, die namens het Instituut Pierre-Simon Laplace meewerkte aan de studie.

"Hoewel periodes van zware regenval in het voorjaar niet toenemen in Emilia-Romagna, neemt extreme regenval in andere delen van Italië wel toe door klimaatverandering." Dat komt volgens de onderzoekers door de 'ingewikkelde geografie' van Italië, waar bergketens en kustlijnen voor snelle weersveranderingen zorgen.

Andere gevolgen van klimaatverandering treffen juist wel het hele land - en zelfs het hele Middellandse Zeegebied. Hitte en droogten nemen er overal sterk toe. En duidelijk sterker dan gemiddeld in de wereld.

"Italië en het Middellandse Zeegebied bevinden zich aan het front van klimaatverandering. Het gaat daarbij om veel hetere hittegolven en steeds ernstiger wordende droogtes", zegt Friederike Otto, klimaatonderzoeker van Imperial College London, en coauteur. "Deze studie benadrukt dat klimaatverandering het weer op verschillende plekken verschillend beïnvloedt, en dat dit niet altijd gemakkelijk voorspelbaar is."

Ook wetenschappers van het KNMI en het in Den Haag gevestigde Rode Kruis Klimaatcentrum hebben aan het nieuwe onderzoek meegewerkt.

WWA onderzoekt vaker de oorzaken van weerrampen - en specifiek de rol die klimaatverandering daarin speelt. Hun onderzoeksmethode is gezamenlijk ontwikkeld door het KNMI en Oxford University en maakt gebruik van weermetingen en klimaatmodellen.

Daarmee wordt de kans op een waargenomen extreme weergebeurtenis in het huidige opgewarmde klimaat vergeleken met het koelere klimaat van het verleden.

De sterkste verbanden met de mondiale opwarming vindt WWA tot nog toe voor droogten en hittegolven. Bij extreme neerslag en overstromingen verschilt het sterker van geval tot geval.

Zo bleek er geen toegenomen kans te zijn voor de extreme regenval in Italië. Klimaatverandering heeft weer wel de kans vergroot op de extreme zomerneerslag en overstromingen die Limburg en delen van België en Duitsland troffen in 2021. En ook voor de dodelijke overstromingen in Pakistan vorig jaar, vond WWA een link met de mondiale opwarming.