Slechts 57 procent van de kantooradressen die minstens energielabel C horen te hebben, voldoet al aan deze plicht. Een op de tien kantoren heeft nog een slechter energielabel en van ruim een derde is helemaal geen label bekend. Dat blijkt uit cijfers van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Er zijn in totaal 64.000 kantooradressen die moeten voldoen aan de labelplicht. De eigenaren van die panden kunnen al sinds 2017 weten dat zij hun gebouwen moeten verduurzamen tot minstens energielabel C. In dat jaar werd aangekondigd dat deze verplichting in 2023 zou ingaan. Toch heeft het er nog niet voor gezorgd dat kantoren massaal zijn geïsoleerd en voorzien van zonnepanelen.

Wie niet voldoet aan de labelplicht, kan te maken krijgen met boetes en uiteindelijk zelfs met gedwongen sluiting. Maar dat is vijf maanden na ingang van de plicht nog nergens aan de orde, blijkt uit een rondgang van NU.nl onder gemeenten en de omgevingsdiensten die in sommige regio's toezicht houden.

Wel zijn er verspreid door het land al officiële waarschuwingen gestuurd aan sommige kantoren die niet voldoen aan de plicht. Maar andere gemeenten hebben nog niet duidelijk in beeld welke kantoren wel en niet aan de plicht moeten voldoen, of wie de eigenaren zijn. Daar laten de waarschuwingen nog op zich wachten en is van boetes al helemaal geen sprake.

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, die toezicht houdt op de labelplicht in Amsterdam en nog zeven gemeenten, heeft al zeshonderd waarschuwingsbrieven gestuurd. Kantooreigenaren hebben tot half juni om te verklaren waarom zij niet het juiste energielabel hebben, of om een verduurzamingsplan in te dienen.

Tot nu toe heeft ongeveer de helft van de eigenaren gereageerd op die brief, zegt een woordvoerder. Wie volgende maand nog geen plan heeft ingestuurd om aan de plicht te voldoen, krijgt een last onder dwangsom opgelegd. Landelijk is vastgelegd dat die 2.000 euro per week bedraagt, tot een maximum van 20.000 euro. Voor grotere kantoren kan de boete nog hoger uitvallen, omdat hij anders niet genoeg pijn doet.

Op sommige plekken is ook van waarschuwen nog geen sprake. "Momenteel wordt er afgestemd wie het toezicht houdt op de naleving van deze plicht", zegt bijvoorbeeld een woordvoerder van de gemeente Vlissingen. De gemeente zegt wel te weten welke kantoren in overtreding zijn, maar heeft nog geen waarschuwingsbrieven verstuurd.

De Omgevingsdienst regio Utrecht (ODRU) houdt namens vijftien gemeenten toezicht op de labelplicht. De dienst heeft al veel werk gehad aan het uitpluizen welke kantoren daadwerkelijk onder de plicht vallen.

Inmiddels heeft de ODRU ongeveer duizend kantoren in beeld die zich niet aan de norm houden. "Maar ik kan nu niet duizend brieven gaan versturen", zegt Rob Hosman, projectleider toezicht en handhaving. "Wij hebben een beperkt budget en een beperkt aantal mensen."

Gemeenten krijgen samen 2,2 miljoen euro per jaar van het Rijk om toezicht te houden op de labelplicht. Voor kleinere gemeenten komt dat neer op hooguit een paar duizend euro per jaar. Dat is lang niet genoeg om alle energieverspillende kantoren in één keer aan te pakken.

Daarom gaat de ODRU eerst de grootste kantoren waarschuwen. Zo hoopt de dienst "een stuwmeer van handhavingsprocedures" te voorkomen, die de toezichthouder niet aankan. Hosman verwacht wel dat de handhaving bij grotere panden als voorbeeldfunctie zal dienen, waardoor ook kleinere kantoren worden aangemoedigd om te verduurzamen.

In gemeenten met minder energieverspillende kantoren lukt het makkelijker om iedereen te controleren. Zo zegt de gemeente Leeuwarden 43 kantoren in beeld te hebben die niet voldoen aan de labelplicht. Daarvan hebben 22 kantoren nog geen plan om te verduurzamen. "Deze worden bezocht door een toezichthouder van de gemeente", zegt een woordvoerder.

Sommige gemeenten geven kantooreigenaren nog wat langer de tijd. In Amersfoort hebben kantooreigenaren tot 1 juni om een verduurzamingsplan in te dienen. Maar als zij dat niet doen, begint de "concrete handhaving" met dwangsommen pas in 2024, zegt een woordvoerder. Emmen kiest ook voor een "milde aanpak" en geeft kantoren extra tijd.

Ook als de boetes nog uitblijven, voelen kantooreigenaren steeds meer druk vanuit hun banken om panden te verduurzamen. Dat zegt vastgoedexpert Claire van Staaij van ABN AMRO. "Ik durf wel te stellen dat de druk vanuit de financiers bijna hoger is dan vanuit de handhaving."

De banken voorzien dat kantoorpanden waarde gaan verliezen als ze niet voldoen aan de wettelijke energienorm. Veel huurders vinden ook energielabel C niet zuinig genoeg en zijn op zoek naar kantoren met minstens label A. "Wij dringen er bij klanten ook op aan om verder naar de toekomst te kijken", zegt Van Staaij. "In 2050 willen we alleen nog maar energieneutrale gebouwen hebben."