Vanaf 2025 moet met het Porthos-project jaarlijks 2,5 megaton CO2 opgeslagen worden. Dat is ongeveer 1,5 procent van de totale Nederlandse uitstoot. Met de zogeheten CCS-techniek wordt CO2 uit de schoorsteen van onder meer Shell- en ExxonMobil-raffinaderijen opgevangen en permanent opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee.

CO2-opslag is een van de belangrijkste technieken waarmee de zware industrie in Nederland hoopt haar klimaatdoelen te halen. "Feit is dat de doelstellingen niet kunnen worden gehaald zonder de onmisbare bijdrage van CCS", zei de advocaat van de ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken.

Bij de bouw van de pijpleidingen van het Porthos-project zijn schepen en machines nodig die stikstof uitstoten. Een deel daarvan komt terecht in kwetsbare natuurgebieden die al veel last hebben van de te hoge stikstofuitstoot. Voor MOB was dat reden om naar de rechter te stappen.

Het was donderdag de tweede keer dat de Raad van State een zitting hield in de zaak. De vorige zitting leidde tot een uitspraak met grote gevolgen voor de bouw in heel Nederland. De hoogste bestuursrechter oordeelde toen dat een stikstofvrijstelling voor de bouw van tafel moest, waardoor veel projecten vertraging oplopen of niet kunnen doorgaan. Maar het was nog niet duidelijk of het Porthos-project zelf wél zou mogen doorgaan.

Daarvoor moet bewezen worden dat de stikstofuitstoot bij de bouw geen gevolgen heeft voor de natuur. De ecologische expert van Porthos zegt dat de bouwuitstoot zo beperkt is dat een effect op de natuur is uitgesloten. De hoeveelheid stikstof die neerkomt in de natuur gaat twee jaar lang maximaal met een fractie van 1 procent omhoog.

De stikstofexpert van MOB is het ermee eens dat de stikstofuitstoot tijdelijk en beperkt is, maar zegt dat een significant effect op de natuur toch niet valt uit te sluiten. De milieugroep vindt dat er beter onderzoek nodig is om vast te stellen of er niet een kantelpunt wordt bereikt, waardoor de kwaliteit van de natuur hard achteruitgaat.

Als het Porthos-project ondanks de uitstoot toch mag doorgaan, vreest MOB veel bredere gevolgen. Ook andere bouwprojecten met een beperkte uitstoot zouden dan alsnog kunnen doorgaan, verwacht de milieugroep. "Als deze redenering van Porthos en de minister wordt gevolgd, staat de deur wagenwijd open voor andere projecten", zei de advocaat van MOB.

Ook de hoogste bestuursrechter vroeg zich af of een goedkeuring van het project niet tot een soort nieuwe bouwvrijstelling zou leiden. Op het antwoord is het nog even wachten. Omdat de zaak complex is en samenhangt met andere stikstofzaken, verwacht de Raad van State meer dan drie maanden nodig te hebben voor een uitspraak.

De voorbereidingen voor het Porthos-project gaan ondertussen door. Mocht de bouw toch niet doorgaan, dan betaalt het kabinet 80 procent van de rekening. Klimaatminister Rob Jetten besloot in december voor maximaal 175 miljoen euro garant te staan, zodat het Porthos-project tijdens de stikstofzaak zo min mogelijk vertraging oploopt.