Is een warme trui tijdens het stookseizoen niet heel normaal? Inmiddels waarschijnlijk wel, nu veel mensen door de energiecrisis bewust minder stoken en zich dus warmer kleden dan voorheen.

Toch is het voor mensen jarenlang normaal geweest om 's winters in een T-shirt te lopen, zegt Nathalie van Loon tegen NU.nl. Ze werkt voor Klimaatverbond Nederland, een samenwerking van gemeenten en provincies die zich extra willen inzetten voor het klimaat. Klimaatverbond Nederland organiseert de Warmetruiendag al sinds 2007.

Meer stoken was met eerdere edities nog weleens een probleem, zegt Van Loon; in sommige scholen en kantoren was het veel te warm voor echt dikke truien. De seizoenen waren omgedraaid: te warm in de winter, te koud in de zomer.

Dat is nu wel anders, denkt Van Loon. "Voor veel mensen is het elke dag Warmetruiendag - vaak ook noodgedwongen, vanwege de hoge energieprijzen. Dat laat ook zien waarom het zo belangrijk is."

Om verschil te maken, heeft de oproep van de Warmetruiendag dit jaar een klemtoon gekregen: het woord 'extra'. "We vragen deelnemers een éxtra warme trui aan te doen", zegt Van Loon.

Volgens de website hadden zich vooraf al ruim 260.000 Nederlanders aangemeld. Meedoen is eenvoudig, maar begint niet met een graai in de kledingkast, maar met een draai aan de thermostaat: zet éérst de verwarming lager, trek dan een warme trui aan.

Elke graad minder op de thermostaat, dringt het nationale gasgebruik met 6 tot 8 procent terug. Dat scheelt niet alleen geld, maar maakt ons als land ook minder afhankelijk. Ook de landelijke overheid roept deze winter op om minder te stoken.

De warme trui is een symbool geworden. Maar de jaarlijkse dag wordt inmiddels ook aangegrepen om gesprekken te voeren over klimaatverandering. En bijvoorbeeld op scholen is speciale aandacht voor andere manieren om energie te besparen.

Anne-Marie Pronk was vanaf de tweede editie in 2008 onderdeel van het team en trok vervolgens jarenlang de kar. "Vanaf de eerste keer dat ik Warmetruiendag organiseerde, voel je de kracht en weet je hoe hard dit soort dagen nodig zijn."

"Het kan het begin zijn van een klimaatgesprek met je collega's. Dat je samen gaat kijken hoe je nog meer energie kunt besparen. Collega's die op Warmetruiendag een klimaatfilm keken en in één klap de urgentie voelden", somt ze herinneringen op.

"De Universiteit Tilburg, die ontdekte dat ze opeens 100.000 euro bespaarde in een jaar als ze de thermostaat in de winter een graadje lager zette en in de zomer een graad minder koud koelde. En dat was vóór de oorlog in Oekraïne. Dus kan je nagaan hoeveel geld je nu bespaart."

Hoewel het de goede kant opgaat met de Europese gasprijzen, zijn ze momenteel nog steeds drie keer zo hoog als voorheen.

Pronk, op Twitter bekend als Klimaatzuster, doet zelf voor de zeventiende keer mee met Warmetruiendag. En ook zij ziet dat het een heel andere editie is dan alle voorgaande. "Er is dit jaar iets structureel veranderd. Energie verspillen was altijd al een morele kwestie. We weten dat broeikasgassen de aarde opwarmen. Maar sinds Oekraïne is aangevallen komt daar nog iets bij: er gaat ook nog geld naar een fossiele dictator."

Dat is volgens Pronk niet zonder gevolgen gebleken. "Er is duidelijk iets veranderd in de sociale norm als het om ons energiegebruik gaat."