De natuurliefde van Har Pluijmakers uit Susteren ontstond zestig jaar geleden, toen hij twee levenloze buizerds vond in het bos achter zijn huis. Gedood door jagers. De inmiddels 72-jarige vogelaar kan het zich nog feilloos voor de geest halen: vanaf dat moment wilde hij zich inzetten voor de natuur.

Zestig jaar later is dat niet veranderd. Voor verschillende natuurorganisaties brengt hij al meer dan 35 jaar roofdierpopulaties in kaart. Het is dan ook niet verrassend dat Pluijmakers meteen de schelle roep van een overvliegende buizerd herkent. "Hier woont een koppel", vertelt hij als we met zijn Franse buldog Tum langs het Sterrebos lopen. Of wat daarvan over is.

Het bos van nog geen zeven hectare kwam begin 2022 groot in het nieuws, doordat actievoerders van onder meer 'Red Het Sterrebos' zich in bomen verschansten om de kap tegen te gaan. Pluijmakers weet er alles van: de milieuactivisten bivakkeerden meer dan een week lang in zijn woonkamer. "Mijn huis werd een soort epicentrum van de beweging."

Pluijmakers vertelt over de uitvalsbasis met een gaarkeuken, waar de matrassen kriskras over de vloer lagen. "Het was een geweldige tijd. De gedrevenheid van al die jonge mensen om het bos te redden, inspireerde me."

Die gedrevenheid mocht niet baten. De politie ontruimde en arresteerde de actievoerders en een groot gedeelte van het bos werd meteen gekapt. Autofabrikant VDL Nedcar had namelijk al toestemming van de provincie om het fabrieksterrein uit te breiden. Volgens het bedrijf was die uitbreiding noodzakelijk voor de komst van een nieuwe opdrachtgever. Maar die is tot nu toe nog niet bekendgemaakt.

Een groot deel van het Sterrebos moest dus het veld ruimen voor een uitbreiding die nog steeds op zich laat wachten. "Pijnlijk", zegt Pluijmakers nu, terwijl hij met zijn verrekijker een leeg ogende uilenkast inspecteert. Hij vindt het onbegrijpelijk dat het Sterrebos op voorhand gekapt is.

Minder dan de helft van het tweehonderd jaar oude bos bleef staan, daaromheen is nu de kaalslag te zien die de kettingzagen achterlieten. Op die vlaktes staan zeven reeën te grazen. Ze lijken niet geïntimideerd door de hond, of de vrachtwagens die op nog geen dertig meter af- en aanrijden richting het fabrieksterrein.

In en rondom het bos woont ook een bosuilkoppel, een reigerkolonie, talloze vleermuissoorten, hagedissen en een dassenfamilie. Ter compensatie van het gekapte leefgebied van de dieren plaatste VDL Nedcar na grondig onderzoek 130 vleermuiskasten, tientallen fruitbomen, nestkasten voor de bosuil en een dassenburcht.

Ook werden er in het kader van natuurcompensatie veel bomen verplaatst: naast het Sterrebos staat nu een laan met verplante populieren. Die worden met touwen beschermd tegen de wind. Ze lijken de operatie te hebben overleefd. Verderop zijn de stammen van vier gekapte bomen rechtop in een weiland geplaatst: een vreemd gezicht. "Voor de vleermuizen", weet Pluijmakers.

René Janssen, ecoloog en vleermuisexpert bij Stichting Ecologisch Vleermuis Onderzoek (SEVON), is niet onder de indruk van de natuurcompensatie van VDL Nedcar. "Het komt uit goede wil, maar dit is hooguit een doekje voor het bloeden. Ik denk niet dat je hoogwaardige natuurgebieden kunt compenseren met een stel vleermuiskasten in een open veld en wat nieuw geplante bomen", zegt hij. "Een bos is niet een rijtje bomen, maar een volledig ecosysteem."

Janssen ging vorig jaar samen met stichting De Groene Sporenwolf in beroep tegen het besluit van de provincie Limburg bij de Raad van State. Uiteindelijk trof De Groene Sporenwolf een schikking met VDL Nedcar: aanvullende natuurcompensatie en investeringen in de leefbaarheid van het gebied. "Bij de Raad van State leken we geen kans te maken en hiermee kon er nog íets uitgehaald worden. Natuurlijk voelt het als een keihard verlies, als je de kap zo ziet", zegt Janssen.

VDL Nedcar heeft tot 1 maart 2024 een contract met BMW, waar het Mini's voor produceert. Eerder liepen er ook gesprekken met het Amerikaanse elektrische-autobedrijf Rivian. Maar dat bedrijf kelderde op de beurs en de oorlog in Oekraïne zorgde voor problemen met materiaal. De deal ging van tafel. 1Limburg schreef in januari dat personeel van VDL Nedcar - een grote werkgever in de wijde omgeving - zich zorgen maakt om hun baan.

Woordvoerder Miel Timmers van VDL Groep zegt de verontwaardiging over de kap te begrijpen. "Wij zijn zelf ook geen voorstanders van bomen kappen, maar er ontstond een onveilige situatie. Het besluit om te kappen is niet over één nacht ijs gegaan. Het was een proces van zeven jaar waarin we allerlei alternatieven hebben bekeken om het bos te sparen." Een voorbeeld van zo'n alternatief scenario was om het uitbreidingsgebied met een kwartslag te draaien. Volgens Timmers bleek dat na onderzoek uiteindelijk niet mogelijk.

De woordvoerder laat weten dat er op dit moment gesprekken lopen met potentiële opdrachtgevers. Afhankelijk van de opdrachtgever zal het terrein worden uitgebreid. Met wie het bedrijf nu om de tafel zit, kan hij nog niet zeggen. "Maar achter de schermen is er van alles gaande."

Wat Har Pluijmakers betreft, is dat te laat: "Zoals ik het zie, is dit bos voor niets met de grond gelijk gemaakt." De 72-jarige activist zag de kap destijds met lede ogen aan en is er nog steeds door geraakt. Na het Sterrebos en verschillende acties tegen de jacht, gaat hij zich nu focussen op de strijd tegen de komst van grote distributiecentra in de nabijgelegen plaats Echt. "Wanneer zal toch het kwartje vallen dat de natuur belangrijker is dan economische groei?"