Het is niet precies bekend hoeveel Nederlandse huishoudens een dynamisch energiecontract hebben, maar volgens marktkenners zijn dat er inmiddels bijna 300.000. Het aantal klanten van leveranciers als ANWB Energie, easyEnergy en Frank Energie groeide de afgelopen maanden razendsnel. Dynamische contracten waren toen een stuk goedkoper dan traditionele contracten. Maar als de marktprijzen stijgen, kan het omgekeerde weer het geval zijn.

Wie stroom en gas wil afnemen bij een dynamische leverancier, betaalt een vast bedrag van tussen de 10 en 15 euro per maand. Daarbovenop komt een maandelijks wisselend bedrag, dat afhankelijk is van je verbruik én de actuele marktprijzen.

Op hun websites claimen verschillende dynamische leveranciers dat ze alleen aan het maandelijks vaste deel van de energierekening geld verdienen. Het bedrijf NextEnergy schrijft bijvoorbeeld op zijn site: "Wij verdienen niet aan jouw verbruik." Vrijopnaam zegt dat er "géén winstmarge op jouw verbruik" is. En Frank Energie "verdient alleen aan de maandelijkse vaste vergoeding die we aan jou vragen", staat op de website.

Maar stilletjes verdienen sommige aanbieders wel degelijk aan een opslag op elke kilowattuur stroom of kubieke meter gas die klanten verbruiken. Die opslag wordt door de meeste aanbieders de inkoopvergoeding genoemd. Maar bij sommige aanbieders omvat die veel meer dan een vergoeding van de gemaakte inkoopkosten.

"Sommige partijen rekenen een extra opslag op hun kilowattuur, een extra winstmarge", zegt Auke Ferwerda, voorzitter van de Vereniging van Dynamische Energieleveranciers. "Dat doet niet iedereen en het is ook niet verboden." Maar Ferwerda wil wel dat zijn leden transparant zijn over de opslagen die ze rekenen.

Die opslagen lopen flink uiteen, blijkt uit een vergelijking door NU.nl. Frank Energie vraagt een meer dan vijf keer zo hoge inkoopvergoeding voor gas (26 cent) als de goedkoopste leverancier (5 cent). Ook bij elektriciteit zijn de verschillen groot: Vrijopnaam vraagt 3,15 cent per kilowattuur, zestien keer zo veel als de goedkoopste leverancier (0,2 eurocent).

Die verschillen kunnen op de energierekening veel uitmaken: jaarlijks honderden euro's voor gas en tientallen euro's voor elektriciteit. Een huishouden met gemiddeld verbruik is bij de duurste aanbieders flink meer kwijt aan inkoopvergoedingen dan aan vaste maandkosten.

Ruim een jaar geleden stelden toezichthouder ACM en branchevereniging Energie-Nederland een gedragscode op voor leveranciers met dynamische tarieven. Daarin staat dat consumenten duidelijk moeten worden geïnformeerd over de vaste en verbruiksafhankelijke kosten die ze gaan betalen. Maar in de gedragscode staat niet hoe leveranciers hun inkoopvergoeding mogen samenstellen en welke kosten het vaste maandbedrag moet dekken.

Op hun websites houden veel leveranciers vaag waar de inkoopvergoeding uit bestaat. Bovendien is die daar vaak lastig te vinden. Bij veel leveranciers verschijnt de inkoopvergoeding pas als je een contract gaat aanvragen. Je komt die tegen in een tabel waar ook verschillende belastingen en netbeheerkosten in staan.

Verschillende leveranciers erkennen tegen NU.nl dat de inkoopvergoeding niet alleen bestaat uit de daadwerkelijke inkoopkosten voor stroom en gas. "De verhoging die wij in februari doorvoeren heeft vooral te maken met wanbetaling en alle operaties die daaromheen komen", zegt directeur Hans van der Woude van Frank Energie.

Door de energiecrisis kunnen meer mensen hun rekening niet betalen, waardoor leveranciers meer kosten moeten maken. Frank Energie rekent dat door in de inkoopvergoeding. "Wij verwachten dat andere leveranciers dat ook moeten gaan doen", denkt Van der Woude. Hij verwacht dat de opslag weer omlaag kan als de prijspieken op de energiemarkt voorbij zijn.

Ook bij Vrijopnaam bestaat de inkoopvergoeding niet alleen uit de inkoopkosten die de leverancier maakt, zegt directeur Bas Wijnen. De opslag op stroom ligt bij Vrijopnaam hoger, omdat het bedrijf meer investeert in klantenservice, zegt hij. Dat is volgens Wijnen geen probleem, zolang leveranciers maar duidelijk maken dat ze niet alleen verdienen aan het vaste maandbedrag. "Dat is niet wat wij claimen."

Ferwerda van de branchevereniging wil dat dynamische leveranciers hun opslag duidelijk vindbaar maken en het bedrag uitsplitsen. "We moeten zo transparant mogelijk zijn. Als je allemaal roept: 'We hebben de prijs op de beurs en die is voor iedereen toegankelijk en inzichtelijk', dan zal je toch niet de rest van je kosten moeten verstoppen. Natuurlijk zijn er kosten, dat snapt iedereen, maar laat dat dan ook duidelijk zien."

Ook de Consumentenbond vindt dat de dynamische leveranciers duidelijker moeten maken wat klanten gaan betalen. "Het is ontzettend vervelend dat consumenten zoveel moeite moeten doen om te achterhalen wat ze nu precies kwijt zijn en hoe zich dat verhoudt tot concurrerende aanbieders", zegt woordvoerder Joyce Donat. "Prijzen vergelijken is essentieel. Transparantie ook."

De ACM, die in de gaten moet houden of energiebedrijven redelijke tarieven rekenen en hun klanten goed voorlichten, wil niet reageren op de bevindingen. "Dit zijn relatief nieuwe contracten", benadrukt een woordvoerder van de waakhond. "Wij hebben daar nog geen onderzoek naar gedaan."