De snelle toename van hittegolven vormt een grote bedreiging voor koraalriffen in de Middellandse Zee. In beschermde gebieden zijn sommige riffen al voor 80 tot 90 procent afgestorven. Bij verdere opwarming komt het punt dat de ecosystemen niet langer kunnen herstellen, vrezen Spaanse onderzoekers.

In de zomer van 2003 werden grote delen van Europa getroffen door ongekende hitte, met uiteenlopende schade. Er vielen tenminste 70.000 hittedoden, oogsten mislukten en de totale omzet van de Europese economie zakte met 0,5 procent.

Ook de natuur kreeg die zomer een klap. Niet alleen boven water, blijkt uit nieuw onderzoek van de universiteit van Barcelona. De aanhoudende hitte leidde tot massale koraalsterfte in de Middellandse Zee. Bijna twintig jaar later zijn die riffen daar nog niet van hersteld, zeggen de onderzoekers.

Rode gorgonia op randje van uitsterven

Het Middellandse Zeegebied is een hotspot van de wereldwijde opwarming. Het gebied wordt flink droger en de temperatuur loopt er aanzienlijk sneller op dan in de rest van de wereld. Daardoor zullen aanhoudende hittegolven er ook steeds sneller terugkregen. En onder meer koraalriffen krijgen daardoor steeds korter de tijd om te herstellen.

Belangrijke mediterrane koraalsoorten als bloedkoraal en rode gorgonia zijn volgens de Spaanse onderzoekers bij verdere opwarming dan ook ten dode opgeschreven. De soorten bevinden zich nu al op het randje van uitsterven, zo schrijven ze in vakblad Proceedings of the Royal Society B.

Er komen in de Middellandse Zee meer koraalsoorten voor. Uit eerder onderzoek bleek dat de koraalsoort Cladocora caespitosa zestien jaar na de hitte van 2003 'plots' herstelde. De vraag is ook daar of zo'n hersteltijd volstaat om de mediterrane hittegolven van de toekomst te overleven.

Verbleking én verzuring: koraal heeft dubbel klimaatprobleem

Het probleem is niet beperkt tot de Middellandse Zee. Wereldwijd gaan koraalriffen sterk achteruit door klimaatverandering.

Vooral ondiepe riffen hebben te lijden onder onderwaterhittegolven. Bij een plotselinge opwarming van een paar graden sterven algen waar de koraaldiertjes van afhankelijk zijn af. De riffen verbleken dan. Als zulke koraalverbleking te lang aanhoudt, sterft het koraal zelf ook.

Daarnaast hebben koraalriffen, net als schelpdieren, vissen en sommige planktonsoorten direct last van de stijgende CO2-concentratie in de oceanen. Die toename van CO2 maakt de oceanen meetbaar zuurder, waardoor sommige soorten meer moeite hebben om schalen en schelpen aan te maken, evenals de kalkskeletjes waar riffen uit zijn opgebouwd.