Ga naar de inhoud Logo NU.nl
  • Voorpagina
  • Net binnen
  • Populair
  • Algemeen
  • Economie
  • Sport
  • Media en Cultuur
  • Achterklap
  • Shop
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Uit andere media
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Dagelijks leven
    • Het Woord
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Spellen
    • Over NU.nl
    • NUfolder
    • NUshop
    • Tickets
Maandag 25 september 2023 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl
Weer, veel bewolking 12° TV GidsLive voetbalwedstrijden 0 liveVerkeersinformatie 126 kmBeursinformatie 730.09
Slakkengang in Schinveld

'Om te huilen zo erg', het nijpende kalktekort in de Nederlandse natuur

Door Rolf Schuttenhelm

23 jan 2022 om 05:33 Update: 2 jaar geleden
Reacties op dit nieuwsbericht2K reacties
Delen via WhatsAppDelen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailDelen via E-mailE-mail
De Nederlandse natuur lijdt van de duinen tot Twente onder een groeiend tekort aan kalk. De voornaamste oorzaak is verzuring van de bodem, door tientallen jaren stikstofvervuiling. Voedingsstoffen als calcium, magnesium en kalium zijn hierdoor weggespoeld, waardoor veel planten en dieren sterk achteruitgaan.

Stikstofvervuiling veroorzaakt twee natuurproblemen. Het ene is een direct gevolg van een teveel aan stikstof. Soorten als gras en brandnetel verdringen daardoor een grote diversiteit aan andere planten.

Het tweede stikstofprobleem is minder bekend: de juist sterk afnemende beschikbaarheid van andere mineralen. Dat komt doordat stikstofvervuiling (ammoniak uit mest en stikstofoxiden uit wegverkeer) de bodem ook zuurder maakt. Mineralen als calcium, magnesium en kalium spoelen daardoor weg, terwijl vergiftiging met aluminium toeneemt.

Dat is schadelijk voor planten en ook voor veel dieren. In graslanden komen minder vliegende insecten voor en in verzuurde bossen veel minder kevers en huisjesslakken - waardoor ook veel vogels achteruitgaan.

Veel bossen zijn zo sterk ontkalkt dat er geen huisjesslakken meer kunnen leven. Dat heeft grote gevolgen.
Foto: NU.nl/Ria Gerards

Ongezonde bossen met een permanent bladerdek

Waar kevers en slakken door mineralentekorten verdwijnen, stopt ook de afbraak van plantenresten. Het gevolg kun je met het blote oog zien als je door verzuurde bossen loopt: de bladeren die in de herfst vallen worden nauwelijks afgebroken, en bedekken de bosbodem tot in de zomer.

Zulke bossen hebben geen ondergroei van bloeiende kruiden meer. En uiteindelijk sterven de bomen ook zelf, zoals veel eiken op de Veluwe.

"Er zijn op de zandgronden enkele bossen die nog oké zijn. Bijvoorbeeld waar nog wat kalkrijk kwelwater de boomwortels bereikt", zegt ecoloog Roland Bobbink van onderzoekscentrum B-WARE. "Maar op de droge delen is het met de Nederlandse bossen grotendeels zeer slecht gesteld. Echt om te huilen."

Stikstofvervuiling is niet de enige oorzaak. In de jaren zeventig en tachtig veroorzaakte ook zwavelvervuiling uit industrie en uitlaatgassen verzuring. Dat stond toen bekend als 'zure regen'. Die zwaveluitstoot is teruggedrongen, maar de weggespoelde calcium en magnesium zijn niet teruggekeerd en de eveneens verzurende stikstofuitstoot is al tientallen jaren hoger dan de natuur aankan. "Problemen in de bodem zijn cumulatief", aldus Bobbink.

Volg het nieuws rond de stikstofcrisis

Krijg meldingen als we nieuws of achtergronden publiceren

Kalkrijke natuur herbergt grote soortenrijkdom

Een deel van de Nederlandse natuur heeft juist een hoge biodiversiteit door een hoog kalkgehalte. Uitbundig bloeiende 'kalkgraslanden' in Zuid-Limburg zijn een sprekend voorbeeld, maar het geldt ook voor uiterwaarden en een deel van de duinen.

Ook daar kan verzuring toeslaan. De Overijsselse Vecht is een rivier met kalkrijk water. De velden eromheen werden vroeger gekleurd door kalkminnende bloemen als tijm, geel walstro en de dieproze Vechtanjer.

Die anjer wordt nu vooral nog gevonden op nesten van weidemieren. Die ijverige mieren brengen zand omhoog uit diepten waar nog wat kalk aanwezig is - het oppervlak is er door stikstofvervuiling te verzuurd.

Kalkrijke, maar stikstofarme graslanden hebben de hoogste biodiversiteit.
Foto: Rolf Schuttenhelm

Mens heeft kalktoevoer gestopt en moet nu ingrijpen

Zo dreigt kalkrijke natuur, zeker op de zandgronden, een rariteit te worden. Dat komt ook doordat de mens minder ruimte geeft aan natuurlijke processen die kalk toevoegen. Door bedijking kunnen rivieren geen kalkrijke klei meer afzetten en door een afgesloten zeereep kan kalkrijk strandzand niet meer vrij over de duinen stuiven.

Er lijkt een betrekkelijk simpele oplossing te bestaan: handmatig kalk toevoegen. Zo werd vorig jaar als experiment met helikopters schelpengruis uitgestrooid boven een heideveld bij Ede. Ook op heidevelden van Landschap Overijssel wordt sinds kort lokaal kalk gestrooid, in een poging zeldzame heidevlinders en de laatste korhoenders voor uitsterven te behoeden.

Het korhoen komt in Nederland alleen nog voor op de Sallandse Heuvelrug. Door verzuring sterven kuikens van ondervoeding.
Foto: Francesco Veronesi

Daarmee kun je de zuurgraad iets herstellen en het voor veel soorten nijpende tekort aan calcium en andere mineralen wegnemen, maar dan blijft een probleem dat er juist te veel stikstof in de bodem zit.

Daarom zou volgens Bobbink gelijktijdig geprobeerd moeten worden de opgehoopte stikstof weg te krijgen. "Bijvoorbeeld door rondom de laatste populaties zeldzame planten de bodem af te schrapen, of door graslanden duurzaam te maaien. Maar in bossen of hoogveennatuur is zoiets nauwelijks mogelijk."

Zo kun je met kunst- en vliegwerk en een grote hoeveelheid mankracht één heideveld proberen te redden. Maar het speelt op een veel te grote ruimtelijke schaal, zegt Bobbink: de helft van Nederland heeft een stikstofoverschot, een verzuurde bodem en een groeiend tekort aan calcium, magnesium en kalium.

Dus is er één echte oplossing: de toevoer van stikstof stoppen. Met polderen, compromissen en al met al de uitstoot onvoldoende terugdringen, zal de Nederlandse natuur niet herstellen, maar verder verslechteren, waarschuwt Bobbink.

  • Van Terschelling tot Zuid-Limburg: stikstof speelt overal
    Zie ookVan Terschelling tot Zuid-Limburg: stikstof speelt overal
  • Stikstofcrisis in de berm: bloemen en vlinders verdwijnen langs de weg
    Zie ookStikstofcrisis in de berm: bloemen en vlinders verdwijnen langs de weg
Beeld: NU.nl/Ria Gerards
Reacties op dit nieuwsbericht2K reacties
Delen via WhatsAppDelen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailDelen via E-mailE-mail

Lees meer over:

BinnenlandStikstof

NUjij: Uitgelichte reacties

Oma_Jeanette
23 jan 2022 om 10:00
Sinds een jaar doen wij mee met het 'Land van Ons'. Op diverse plaatsen in ons land is grond gekocht om de bodemdiversiteit te verbeteren. Het aanleggen van voedselbossen, het opwerpen van een 'vlechtheg' langs de dijk in Oud Ade en de teelt van boekweit in Groningen. Daar waar anderen geld in verduurzaming van hun huis steken deden wij dat in dit initiatief van grondverbetering.
Respect: 👍 204Reacties: 💬 11
Reageer
Elke27
23 jan 2022 om 09:10
Ik zie het om mee heen, de brandnetels en bramen tieren welig terwijl de andere planten steeds minder opduiken. En de individuele burger maar proberen iets te stoppen door bladeren te laten liggen, minder maaien, tegels verwijderen, bijplanten, bio compost etc Het is zo in triest dat we dit al jaren zien en lezen terwijl er niets wordt gedaan om dit te stoppen. Krijg steeds meer het idee dat het allemaal te laat is. Economie, winst en eigenbelang is kennelijk waar overheid en bedrijfsleven op sturen. Heel heel droevig!
Respect: 👍 141Reacties: 💬 24
Reageer
Bekijk meer reactiesBekijk alle reacties


Aanbevolen artikelen


NUjij-reacties

Reacties op dit nieuwsbericht2K reacties

Net binnen

  • 08:21
    Stelling'Ik koop alleen maar chocola van eerlijke cacao'
  • 07:57
    Van Gaal ziet officiële rol bij in crisis verkerend Ajax niet zitten
  • 07:39
    VideoKinderen vinden handgranaat bij Rotterdamse speeltuin
  • 07:34
    Publiek neemt maandagmiddag in Westerkerk afscheid van fotograaf Erwin Olaf

Meer Economie

  • Steenkool
    Frankrijk stopt met steenkool, laatste twee centrales voor 2027 dicht
  • Vertalen ChatGPT
    Tolken niet bang voor AI: 'Taal verstaan is een ding, het begrijpen is een tweede'
  • Dit zijn de beste smartphones tussen de 350 en 500 euro
    NU+Dit zijn de beste smartphones tussen de 350 en 500 euro
  • Tsjechische miljardair verkoopt miljoenenbelang in nieuwsmediagroep Le Monde
    Tsjechische miljardair verkoopt miljoenenbelang in nieuwsmediagroep Le Monde
  • We willen af van fossiele subsidies, maar hoe snel kan dat?
    We willen af van fossiele subsidies, maar hoe snel kan dat?
Meer Economie

Meest gelezen

  • 1
    Ajax ontslaat veelbesproken directeur Mislintat vanwege gebrek aan steun
  • 2
    Rust rond Johan Cruijff ArenA is teruggekeerd na bestorming door supporters
  • 3
    Ouder echtpaar zwaar mishandeld in Amsterdam, verdachte aangehouden
  • 4
    Hoe de rampzondag van Ajax eindigde met het ontslag van technisch directeur Mislintat
  • 5
    Slot baalt flink van gestaakte Klassieker: 'Het is sowieso competitievervalsing'


Nieuwsvideo's

  • Robotonderzeeër filmt zeldzame Dombo-octopus
    Robotonderzeeër filmt zeldzame Dombo-octopus
  • Kinderen vinden handgranaat bij Rotterdamse speeltuin
    Kinderen vinden handgranaat bij Rotterdamse speeltuin
  • Indrukwekkende wolkenmuur rolt over Braziliaanse stad in timelapse
    Indrukwekkende wolkenmuur rolt over Braziliaanse stad in timelapse
  • Boze Ajax-supporters dringen Johan Cruijff ArenA binnen
    Boze Ajax-supporters dringen Johan Cruijff ArenA binnen

  • Voorpagina
  • Economie
  • Sport
  • Media en cultuur
  • Overig
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Uit andere media
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Dagelijks leven
    • Het Woord
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Contact met de redactie
    • Colofon
    • Nieuwsbrieven
    • Over NU.nl
    • Copyright
    • Disclaimer
    • Privacy en cookiebeleid
    • Klachten / Feedback
    • Toegankelijkheid
    • Adverteren
    • Apps
    • Werken bij NU.nl
    • Verzekeringvergelijker
    • Privacy instellingen
  • Contact met de redactie
  • Colofon
  • Nieuwsbrieven
  • Over NU.nl
  • Copyright
  • Disclaimer
  • Privacy en cookiebeleid
  • Klachten / Feedback
  • Toegankelijkheid
  • Adverteren
  • Apps
  • Werken bij NU.nl
  • Verzekeringvergelijker
  • Privacy instellingen

Volg ons op:

©2023 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden