In het Klimaatakkoord is afgesproken dat 70 procent van de Nederlandse elektriciteit in 2030 hernieuwbaar moet worden opgewekt. Een groot deel daarvan zal komen van windparken op zee, maar er moet ook 35 terawattuur (TWh) worden opgewekt door wind- en zonneparken op land. Zij moeten in 2030 voldoen aan voor ongeveer een kwart van de totale stroomvraag.

Alle zonne- en windparken die nu in Nederland staan zijn al goed voor 19 TWh, berekende het PBL, bijna twee keer zo veel als twee jaar geleden. Daarnaast zit er naar schatting voor 12 TWh aan projecten in de 'pijplijn': deze hebben al een vergunning en subsidie, maar moeten nog worden gebouwd.

Het PBL baseert zich op de zogeheten Regionale Energiestrategieën die dit jaar zijn opgesteld door dertig regio's. Daarin bepalen gemeentes, provincies en waterschappen waar plaats is voor zonnepanelen en windparken, en hoeveel groene stroom er kan worden geproduceerd.

De gezamenlijke ambities van de energieregio's gaan veel verder dan de doelen uit het Klimaatakkoord: in totaal hebben zij plannen voor 55 TWh aan duurzame stroom. Maar een aanzienlijk deel van die plannen zal niet door kunnen gaan, bijvoorbeeld omdat er geen vergunning kan worden verleend of omdat er geen ruimte is op het elektriciteitsnet.

In werkelijkheid denken de onderzoekers van het PBL dat er 35 tot 46 TWh aan groene elektriciteit kan worden opgewekt in 2030. Zelfs als die lagere schatting wordt gerealiseerd, wordt het doel uit het Klimaatakkoord dus net gehaald.

"Het is boven verwachting dat de Regionale Energiestrategieën dit hebben opgeleverd", zegt projectleider Jan Matthijsen van het PBL-onderzoek. "Ruim twee jaar geleden zat iedereen in de piepzak: 'Dat gaan we nooit redden.' Dat blijkt dus niet terecht te zijn."

Het PBL waarschuwt wel dat er dringend een oplossing nodig is voor het capaciteitstekort op het stroomnet, dat er in grote delen van het land voor zorgt dat nieuwe zonneparken niet kunnen worden aangesloten. Ook is er door een uitspraak van de Raad van State onzekerheid over de milieuregels voor nieuwe windturbines. Dat leidt mogelijk tot vertragingen.

De klus is dus nog niet helemaal geklaard, denkt Matthijsen. In de komende jaren moet voor zeker 5 TWh aan extra wind- en zonne-energie worden ingepland. Dat is geen gedane zaak. "Met name omdat ruimte nogal een schaars goedje is. We willen ook nog woningen neerzetten, en ruimte voor de natuur."

Juist met die natuur wordt in de plannen van de energieregio's nog onvoldoende rekening gehouden, zegt een coalitie van natuurorganisaties in een reactie op het PBL-rapport. Negentien regio's hebben onvoldoende bestudeerd wat voor impact duurzame energie heeft op de natuur en het landschap. Zes regio's sluiten zelfs de bouw van windmolens of zonneparken in beschermde Natura 2000-gebieden niet uit.

"We moeten de ecologische crisis tegelijk met de klimaatcrisis en energietransitie aanpakken", zegt netwerkdirecteur Annie van de Pas van de Natuur en Milieufederaties. "Dit kan door kwetsbare natuur te ontzien en de biodiversiteit te verhogen op plekken waar energieprojecten komen."