Eigenlijk had de klimaattop, die al op 31 oktober begon, vrijdagavond moeten eindigen. Er wordt nog flink gesteggeld over de punten en komma's in de gezamenlijke verklaring van alle landen. Daarom is besloten in elk geval de zaterdag nog toe te voegen aan de klimaatonderhandelingen.

Of één dag verlenging genoeg zal zijn, is onduidelijk. Maar NU.nl heeft de laatste versies van de slotverklaring vergeleken, en dan valt op dat de verschillen afnemen. En dus worden enkele hoofdconclusies van de klimaattop langzaam helder.

Landen zijn er weer niet in geslaagd om een oude belofte van klimaathulp voor arme landen na te komen. In 2009 werd beloofd dat arme landen (vanaf 2020) jaarlijks konden rekenen op 87 miljard euro klimaathulp.

Landen verklaren er nu "diepe spijt" van te hebben dat dat niet is gelukt, maar er wordt in de slotverklaring niet gezegd in welk jaar dit bedrag dan wél compleet zal zijn.

Het gaat om iets meer dan 0,1 procent van de jaarlijkse omzet van de wereldeconomie. De steun is belangrijk met het oog op herstel van het vertrouwen tussen rijke en arme landen.

"Deze uitkomst biedt kwetsbaarste mensen te weinig hulp om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen", zegt Maarten van Aalst tegen NU.nl. "De mensen die nu al de hardste klappen krijgen, worden in de steek gelaten."

Van Aalst is professor Klimaatbeleid aan de Universiteit Twente en directeur van het Rode Kruis Klimaatcentrum.

In het document staat ook dat nieuwe klimaatdoelen voor 2030 onvoldoende zijn om het Parijsakkoord te laten slagen.

Die nieuwe doelen leiden volgens de conceptverklaring tot een stijging van de wereldwijde uitstoot van broeikassen met circa 17 procent tussen 2010 en 2030. In diezelfde periode zou de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen juist met 45 procent moeten dalen, om de opwarming nog onder 1,5 graden te houden, zo staat in de beoogde slottekst.

Landen worden ertoe opgeroepen hun klimaatdoelen voor 2030 (alsnog) verder aan te scherpen, maar de tijdlijn voor vervolgafspraken is vaag.

Ook in Nederland speelt deze discussie: binnen de formatie wordt momenteel gesproken over een hoger Nederlands klimaatdoel voor 2030.

Het opmerkelijkst is uiteindelijk één detail: de vermelding van fossiele brandstoffen, de belangrijkste bron van CO2. Al sinds 1991 wordt geprobeerd om in officiële VN-klimaatteksten te vermelden dat overheidssubsidies voor kolen, olie en gas haaks staan op de ambitie om klimaatverandering te stoppen.

Maar keer op keer werd zo'n vermelding geschrapt onder druk van onder andere exporteurs van fossiele energie, zegt professor Klimaatbeleid Harro van Asselt tegen NU.nl. Ook in het Parijsakkoord worden fossiele brandstoffen nergens bij naam genoemd.

"Hoewel de tekst in de laatste versie verzwakt is, blijft het van groot belang dat er naar fossiele brandstoffen wordt verwezen: alle landen geven hiermee ontegenzeggelijk aan dat deze subsidies bijdragen aan het klimaatprobleem."

Momenteel steken landen en banken wereldwijd nog veel meer geld in kolen, olie en gas dan in duurzame energie. Dit vertraagt klimaatbeleid, waardoor de uitstoot van broeikasgassen hoog blijft. In de slotverklaring staat nu dat subsidies op fossiele energie zouden moeten worden 'uitgefaseerd'.

Dat ene zinnetje onderstreept een grotere doorbraak langs de zijlijn van de klimaattop. Een groep van inmiddels 37 landen besloot per 2022 geen overheidssteun meer te geven aan buitenlandse fossiele energieprojecten.

Aan boord zijn Canada, de VS en de belangrijkste Europese investeerders, waaronder ook Nederland.

Verwacht wordt dat deze beweging ook na de klimaattop zal doorzetten. Niet alleen andere landen, maar ook banken en pensioenfondsen zouden zich nu mogelijk sneller terugtrekken uit fossiele energieprojecten. Naast diplomatieke druk en morele argumenten spelen daarbij groeiende financiële risico's een rol.

Van Aalst zegt al met al hoopvol te blijven. "Er is veel veranderd sinds Parijs. Iedereen ziet het klimaat veranderen, de wetenschap is helderder dan ooit en investeerders realiseren zich dat fossiele brandstoffen hun langste tijd gehad hebben."