Extra geld naar klimaat, maar onduidelijk welk doel wordt nagestreefd
"De grootschalige overstromingen in Limburg zijn voor de regering aanleiding om alle geplande maatregelen opnieuw tegen het licht te houden en te kijken of en waar versnelling nodig is." Dat zei koning Willem-Alexander vandaag in de troonrede.
En inderdaad gaat er komend jaar extra geld naar klimaatbeleid. Maar als je de miljoenennota goed leest, is dat vooral om gaten te dichten en niet om de lat hoger te leggen.
Nederland zweeft tussen verschillende klimaatdoelen
- Volgens het bestaande doel moet de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen in 2030 49 procent lager zijn dan in 1990. We liggen niet op koers, erkent de miljoenennota.
- Tegelijk moet het nieuwe kabinet juist een hoger klimaatdoel stellen voor 2030, om op één lijn te komen met het nieuwe EU-klimaatdoel: 55 procent verlaging van de uitstoot. Nederland heeft zelf voor dit EU-doel gepleit, zo staat ook in de miljoenennota.
- Ook het Urgenda-doel van 2020 zal het komende kabinet achtervolgen. De uitstoot dreigt in 2021 weer te stijgen, en dan is de Staat (opnieuw of alsnog) in strijd met het vonnis. Daarbij helpt niet mee dat de gasprijs hoog is en als reflex het gebruik van steenkool toeneemt.
Elektrische auto's, warmtepompen en bedrijven krijgen zetje
Die 6,8 miljard euro lijkt dan ook in eerste instantie bedoeld om van een stijgende uitstootlijn weer een dalende te maken en zo buiten het bereik van de rechter te komen.
600 miljoen euro gaat naar subsidies voor de aanschaf van elektrische auto's en zuinige busjes. Een groter bedrag, 3 miljard euro, gaat naar het stimuleren van de opwekking van duurzame energie. Daarnaast komen er belastingvoordelen voor bedrijven die hun uitstoot willen verlagen (onder andere via ondergrondse opslag van CO2).
Om het gasgebruik te verlagen, wordt op meerdere paarden gewed. Er wordt 750 miljoen euro gereserveerd om oude gasleidingen geschikt te maken voor waterstof, om daar gebouwen mee te verwarmen. In Zuid-Holland wordt 315 miljoen euro geïnvesteerd om 120.000 woningen te verwarmen met industriële restwarmte.
Nederlanders die hun gasverbruik willen verlagen met een hybride warmtepomp (waarbij je op koude dagen deels gas blijft gebruiken), kunnen daarvoor straks 1.000 tot 2.100 euro subsidie krijgen. Ook komt er een programma voor betere woningisolatie, zowel voor huur- als koopwoningen.
Extra stappen om zes jaar oud doel te halen
In de miljoenennota staat dat het pakket van klimaatmaatregelen primair is gericht op uitvoering van het Urgenda-vonnis. Dat doel stamt al uit 2015, dus ver voor de overstromingen in Limburg.
Wel staat er dat het demissionaire kabinet zich ervan bewust is "dat het Nederlandse klimaatbeleid de komende jaren verder moet worden aangescherpt" om Nederland op koers te brengen om het doel van 2030 te halen.
Maar wélk doel voor 2030 dan? Er staat in de nota geen verwijzing naar de verplichting van Nederland om binnen de EU een hoger klimaatdoel te stellen voor 2030. Het EU-doel wordt elders wel genoemd.
'Catastrofale gevolgen als we doorgaan op huidige weg'
Verderop duidt de miljoenennota wat er gebeurt als landen hun klimaatbeleid niet aanscherpen: "Als we doorgaan op de huidige weg, stevenen we in het beste geval af op een opwarming van 3 graden Celsius. Een verandering van deze omvang brengt catastrofale gevolgen met zich mee."
Uiteindelijk is het niet de miljoenennota, maar de troonrede die toch een deurtje openzette naar versnelling van het Nederlandse klimaatbeleid. Want ook de koning verwees naar het nieuwe Europese klimaatdoel voor 2030 en dan zónder het bestaande doel van Nederland te benoemen. Een opmerkelijke volgorde, aangezien de troonrede over Nederland gaat en niet over Europa.
Zo lijkt Den Haag zich er dan toch van bewust dat er de komende jaren een grotere stap moet worden gezet. Maar dan moet je wel luisteren naar wat er niet gezegd wordt. En ondanks de overstromingen in Limburg en het heldere nieuwe IPCC-rapport wordt versnelling van het klimaatbeleid voorlopig uitsluitend "tegen het licht gehouden".
