Het eerste deel van het nieuwe IPCC-rapport is zo'n vijftienhonderd pagina's dik, en gebaseerd op circa veertienduizend nieuwe onderzoeken. Voor wie weinig tijd heeft, en toch een zo volledig mogelijk overzicht wil van de inhoud, hebben we hieronder de belangrijkste bevindingen op een rij gezet.

Ook zijn er vier onderwerpen waar we op NU.nl extra uitleg over geven: de verwachte opwarming, zeespiegelstijging, verandering van het Nederlandse klimaat en uitleg over het doel van deze rapporten. Wil je daar meer over weten, klik dan op links of lees onderaan dit bericht de conclusies in het kort.

• De rol van de mens is zeker. Het nieuwe woord dat het IPCC hiervoor gebruikt is 'ondubbelzinnig'.
• De aarde is 1,1 graden warmer geworden, sinds het einde van de 19e eeuw.
• Dat is een gemiddelde: boven de oceanen is het 0,9 graden warmer, boven land 1,6 graden.
• Deze klimaatverandering is inmiddels op alle gebieden op aarde waarneembaar, niet alleen door stijging van de temperatuur, maar ook door verandering van bijvoorbeeld neerslagpatronen.
• De temperatuur zal in alle scenario's de komende dertig jaar verder oplopen.
• Daarna lopen de projecties sterk uiteen: van stabilisatie rond 1 graad tot 5,7 graden in 2100.

• Die onzekerheid hangt zeer sterk af van de verdere hoeveelheid broeikasgassen die we nog uitstoten. Daar spelen factoren die voor het IPCC onvoorspelbaar zijn, zoals politieke keuzes, de mate van samenwerking in de wereld, of de vraag hoelang er nog wordt geïnvesteerd in fossiele brandstoffen.
• Om de opwarming te stabiliseren moet die uitstoot sowieso naar (netto) nul. Hoe snel we dat punt bereiken, bepaalt hoeveel warmer de aarde wordt. Het is met heel scherpe verlaging van de wereldwijde uitstoot nog mogelijk de opwarming onder de 1,5 graden te houden, zoals afgesproken in Parijs. De wereldwijde uitstoot moet dan voor 2030 ongeveer halveren en voor 2050 nul bereiken.
• Als sterke emissiereducties in de komende decennia uitblijven, is het niet langer mogelijk de opwarming te beperken tot 1,5 of 2 graden.
• Op korte tijdschaal is er extra opwarming door de afname van aerosolvervuiling. Ook kan op korte tijdschaal de opwarming juist geremd worden door specifiek de uitstoot van het broeikasgas methaan terug te dringen.
• Hoe hoger onze uitstoot en daarmee de mondiale opwarming, hoe kleiner het vermogen wordt van bossen en oceanen om CO2 op te nemen en zo een deel van die uitstoot te compenseren.

• Het IPCC zegt dat het niet kan worden uitgesloten dat de opwarming deze eeuw zelfs nog hoger wordt dan 5,7 graden. Enkele nieuwe studies wijzen in de richting van een (veel) hogere gevoeligheid van het klimaatsysteem. (Dat kan alleen in combinatie met zeer hoge uitstoot.)
• Het IPCC zegt ook 'abrupte veranderingen' in het klimaatsysteem niet te kunnen uitsluiten, zoals versnellende en onomkeerbare afsmelting van ijskappen, het stilvallen van oceaanstromingen, of het afsterven van bossen.

• Er zijn twee soorten voorspellingen voor zeespiegelstijging, waarvaan eentje op basis van 'zekere bronnen'. Die leveren zo'n 30 tot 100 centimeter zeespiegelstijging, afhankelijk van de hoogte van de opwarming.
• Daarnaast is er de mogelijkheid dat de afsmelting van Groenland en Antarctica gaat versnellen. Als de opwarming hoog is kan de zeespiegelstijging door versnellende afsmelting rond 2150 gemiddeld zo'n 2 meter zijn. Maar met een forse onzekerheidsmarge (van 1 tot 5 meter). Deze cijfers zijn onzeker, omdat smeltprocessen complex zijn en nog niet goed begrepen.

Hieronder het overzicht van de onderwerpen uit het nieuwe IPCC-rapport waar we op NU.nl speciale aandacht aan besteden:

De wereldwijde opwarming kan deze eeuw nog oplopen tot meer dan 5 graden, concludeert het IPCC, afhankelijk van één zeer onvoorspelbare factor: de mens. Ook dreigt klimaatverandering zichzelf te versterken, bijvoorbeeld door het uitdrogen van bossen. De zekerheid over het opwarmende effect van CO2 is sterk toegenomen. Dat effect is bovendien wat sterker dan eerder gedacht.

De toekomst van Nederland hangt af van de ijskap op Antarctica, samen met de hoogte van de toekomstige wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Deze eeuw stijgt de zeespiegel in elk geval met enkele decimeters, maar rond 2150 kan het oplopen tot 1 tot 5 meter, als de opwarming sterk doorzet en Antarctica versneld ijs verliest.

Nederland en Europa warmen relatief sterk op. Zuid-Europa droogt uit, Noord-Europa wordt juist natter, en bij ons worden de winters natter en de zomerneerslag grilliger: zowel droogte als extreme neerslag zal vaker voorkomen.

Het IPCC stelt klimaatkennis beschikbaar, maar geeft geen adviezen. Dat is de doelstelling waarmee het panel van wetenschappers door de Verenigde Naties is opgericht. Het schrijven van zo'n rapport is een monsterklus, waar honderden wetenschappers jaren (onbetaald) aan werken.