Het nieuwe kabinet staat voor een grote klimaatopgave richting 2030. De meeste grote partijen willen dat de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen dan 55 of 60 procent lager ligt dan in 1990, in lijn met de Europese Unie. Een groot deel van die reductie moet in de komende negen jaar nog bereikt worden.

In het RTL-verkiezingsdebat verweet GroenLinks-leider Jesse Klaver Rutte kiezersbedrog. De bouw van een nieuwe kerncentrale duurt erg lang, waardoor kernenergie geen extra bijdrage kan leveren aan de klimaatdoelen voor 2030.

Rutte doelde dan ook op de lange termijn, de klimaatdoelen tot 2050. De EU en tal van andere economieën willen dan volledig CO2-neutraal zijn.

"Na 2030 kunnen nieuwe kerncentrales, als we die nú zouden bouwen, inderdaad een bijdrage leveren aan een CO2-neutrale energievoorziening", zegt professor klimaatbeleid Heleen de Coninck van de Technische Universiteit Eindhoven. "Maar ook dan is kernenergie niet noodzakelijk."

Dat blijkt al uit het mondiale plaatje. Een speciaal rapport van VN-klimaatpanel IPCC over de doelen uit het Parijsakkoord toont dat er nog verschillende routes zijn om de mondiale opwarming te begrenzen tot 1,5 graad, de hoogste ambitie van het Parijsakkoord.

Het belangrijkste is wat de maatregelen bij elkaar opgeteld moeten bereiken, zegt De Coninck. De mondiale CO2-uitstoot moet rond 2050 (netto) nul bereiken, en bij voorkeur al in 2030 grofweg gehalveerd zijn.

"Als je kernenergie wereldwijd uit de energiemix haalt, leun je wel zwaarder op andere lastige energieopties, zoals energiecentrales op biomassa mét ondergrondse CO2-opslag."

Kernenergie kan weer groeien, maar niet tot het niveau van dé oplossing, zei kernfysicus Bob van der Zwaan van de Universiteit van Amsterdam en TNO eerder tegen NU.nl. Een verdrievoudiging is mogelijk, maar de ontwikkeling gaat de andere kant op. "Voorlopig wordt de rol van kernenergie in de wereld juist kleiner."

In Nederland is het huidige aandeel klein: de kerncentrale in Borssele levert 4 procent van onze elektriciteitsbehoefte, of 2 procent van de totale energievraag.

Dat kan met de nieuwbouw van kerncentrales op lange termijn verhoogd worden, maar dan is ook de vraag of dat economisch de slimste investering is. Daar is volgens De Coninck onderzoek naar gedaan, bijvoorbeeld door TNO. "Een kostenoptimaal Nederlands energiesysteem bevat voor de periode na 2030 geen kernenergie."

Het misverstand zit wellicht in die kosten. In september publiceerde toenmalig minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat een rapport waaruit bleek dat kernenergie wél rendabel is. Energie-experts reageerden uiterst kritisch op de conclusies van dit rapport, dat door een in nucleaire energie gespecialiseerd adviesbureau was geschreven.

Zon en wind worden steeds goedkoper, en tegen de tijd dat een eventuele nieuwe kerncentrale zou kunnen openen - rond 2040 - is het prijsverschil alleen nog maar verder opgelopen, aldus kernenergie-expert Wim Turkenburg van de Universiteit Utrecht.

"We moeten wel oppassen het kind niet met het badwater weg te gooien", waarschuwt De Coninck. "Voor onze klimaatdoelen voor 2030 is het wel handig als de bestaande kerncentrale tot die tijd openblijft."

"En hoewel het relatief duur is, hoeft ook de bouw van een extra kerncentrale niet een slecht idee te zijn", besluit Turkenburg. "Om extra zon en wind te benutten is op termijn opslagcapaciteit nodig, bijvoorbeeld in de vorm van waterstofcentrales. Andere opties zijn gas- of biomassacentrales met ondergrondse CO2-opslag, en kerncentrales."

"Om ook na 2040 over voldoende stroom te kunnen beschikken zónder uitstoot van CO2 zou je technisch gezien het liefst over alle vier de opties beschikken."