Het prijskaartje van aanpassingen aan klimaatverandering dreigt voor ontwikkelingslanden snel op te lopen. Dat stelt een donderdag verschenen rapport van VN-milieuprogramma UNEP. Over tien jaar bedragen de jaarlijkse kosten van 'klimaatadaptatie' voor arme landen 115 tot 247 miljard euro. In 2050 kan dit zijn opgelopen tot meer dan 400 miljard euro.

Dat is een veelvoud van wat rijke industrielanden in het klimaatakkoord van Parijs hebben toegezegd als adaptatiesteun voor arme landen. In praktijk is die steun bovendien kleiner.

De hulp van industrielanden aan ontwikkelingslanden neemt wel langzaam toe, maar de kosten van noodzakelijke aanpassingen aan klimaatverandering dreigen veel sneller te stijgen, zegt Pieter Pauw tegen NU.nl. Hij onderzoekt klimaatfinanciering en is een van de auteurs van het VN-rapport, het Adaptation Gap Report.

De kosten zijn een optelsom van grote en kleine maatregelen. Van een Afrikaanse boer met afnemende landbouwopbrengsten die moet investeren in besproeiing of andere gewassen, tot grote aanpassingen aan infrastructuur in laaggelegen gebieden die dreigen te overstromen.

Vanwege die gevoelige infrastructuur zijn de absolute kosten van klimaatadaptatie het hoogst in rijke industrielanden. "Maar de relatieve kosten zijn het hoogst in arme landen. Daar is simpelweg geen geld over voor aanpassingen aan klimaatverandering."

Kosten worden hoger naarmate opwarming verder toeneemt

Doel van klimaatadaptatie is het verminderen van de kwetsbaarheid van landen en gemeenschappen voor de gevolgen van klimaatverandering. Adaptatie is een van de pijlers van het klimaatakkoord van Parijs, dat er daarnaast op gericht is om de wereldwijde opwarming te beperken door de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Hoe hoger die uitstoot en de opwarming, hoe hoger ook de schadeposten van klimaatverandering zullen uitpakken, waarschuwen economen. Als je de vereiste investeringen afweegt tegen de economische schade van klimaatverandering heeft ambitieus klimaatbeleid het hoogste rendement, becijferden Duitse onderzoekers vorig jaar.

De onderwerpen van aanpassen aan de gevolgen en het aanpakken van de bron zijn ook met elkaar verweven, zegt Pauw. Want ook om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen is internationaal een grote verschuiving in financiering nodig.

'Ombuigen geldstromen sleutel tot succesvol klimaatbeleid'

"In het Parijsakkoord is hulp toegezegd om arme landen te helpen met adaptatie en met het terugdringen van de uitstoot. Maar minder bekend is een ander deel van het akkoord, dat stelt dat alle deelnemende landen ook stappen moeten zetten om financiële markten in lijn te brengen met de klimaatdoelen."

Op termijn moeten geldstromen zo worden omgebogen dat ze eraan gaan bijdragen dat de uitstoot van broeikasgassen afneemt én de weerbaarheid tegen de gevolgen toeneemt, citeert Pauw het bewuste fragment.

UNEP roept daarom in het rapport landen op om scherpere duurzaamheidscriteria te stellen aan investeringen. Dat is een stap om vervuilende investeringen te ontmoedigen, en duurzame investeringen juist te stimuleren, legt Pauw uit.

"Als landen erin slagen deze afspraak uit het Parijsakkoord in praktijk te brengen, slaat dat meerdere vliegen in één klap: de financiering voor vervuilende energieprojecten droogt op, terwijl duurzame energie kan versnellen."

Meer geld beschikbaar voor aanpassingen

"Daarnaast komt er meer geld beschikbaar voor noodzakelijke aanpassingen, en moet nieuwe infrastructuur klimaatbestendig zijn. Dat kan bijvoorbeeld een streep trekken door nieuwbouw van een hotel pal aan de kust."

Uiteindelijk komt dat ook de financiële wereld ten goede, zegt Pauw. "Want klimaatverandering vormt op termijn ook een bedreiging voor de stabiliteit van financiële markten."

Eind januari wordt in Nederland een klimaattop gehouden over klimaatadaptatie.