'Als 1,5 meter kan, moet 1,5 graad toch ook wel kunnen?' Met mediagenieke acties vraagt Extinction Rebellion (XR) sinds anderhalf jaar aandacht voor de klimaat- en ecologische crisis. Waarom kiest deze milieuorganisatie de weg van choqueren? NU.nl vraagt het woordvoerder Moritz Harzenetter.

Wie zijn jullie eigenlijk?

"Wij zijn gewone mensen met allerlei achtergronden en leeftijden; op dit moment zijn we met ongeveer 10.000 mensen. Wereldwijd zijn er meer dan duizend XR-groepen in 72 landen, met een achterban van honderdduizenden. Wat ons bindt, is dat we ons ernstige zorgen maken hoe de wereld zich ontwikkelt: die van een onleefbare planeet."

Waarom hebben jullie zo'n lastige naam gekozen?

"Die is niet makkelijk. Maar vertalen werkt ook niet, we willen benadrukken dat we een internationale beweging zijn. En ons doel zit in de naam verweven: we verzetten ons tegen het maatschappelijk systeem dat vele soorten, inclusief de mens, met uitsterven bedreigt."

Jullie kiezen daarbij voor de confronterende aanpak: 'die-ins', waarbij mensen voor dood neervallen, een 'uitvaart' waarbij de soortenrijkdom ten grave wordt gedragen. Waarom?

"Wij willen bewust de gevolgen laten zien van de ramkoers van de samenleving. De gevolgen van het razendsnelle verdwijnen van soorten en opwarmen van de aarde worden in de media te abstract neergezet: dat raakt mensen niet. Wij doen dat bewust wel. Niet om mensen te kwetsen, maar omdat confrontatie in een democratie nodig is om vooruitgang te veroorzaken. De geschiedenis bewijst dat."

"Kijk naar Martin Luther King of naar de vrouwenrechtenbeweging die algemeen kiesrecht afdwong; zij werden eerst ook weggezet als extremisten."

Jullie overtreden soms moedwillig de wet. Vinden jullie dat nodig?

"Wij zetten burgerlijke ongehoorzaamheid in als strategie. Dat is het opzettelijk overtreden van de wet of het negeren van bevelen van de overheid met een politiek doel. Wij zijn vóór democratie en rechtsstaat, maar dertig jaar falend klimaatbeleid laat ons geen andere keus."

"Onze acties hebben nog niet tot veroordelingen geleid. Als het al tot een rechtszaak kwam, zoals tegen 7 van ongeveer 1000 activisten die vorig jaar de Stadhouderskade blokkeerden, dan volgde vrijspraak of niet-ontvankelijkverklaring."

Zijn jullie niet bang dat jullie zo juist een tegenreactie veroorzaken?

"Door extreem te zijn verschuift het idee van wat acceptabel is. De meeste mensen denken dat het vroeg genoeg is om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Maar volgens de klimaatwetenschap is dat veel te laat."

"Als we zo doorgaan lopen we steeds meer kans dat ergens onderweg onomkeerbare mechanismen in gang worden gezet die de klimaat- en ecologische crisis verder versnellen: het verdwijnen van de poolkappen, het smelten van de permafrost. Wij zetten dus in op 2025. Dat is ambitieus. Maar daarmee wordt de eis van sommige politici en andere milieuorganisaties om te streven naar nul uitstoot in 2030 acceptabeler.

In oktober rolden XR-heren in pak een spandoek uit in de lobby van het ministerie van Economische Zaken: '4,5 miljard in rook op.' Het kan dus ook anders?

"Zeker. We kiezen nu vaak bewust voor een andere taal en aanpak. We willen in gesprek met minister Wiebes over hoe het kan dat er nog steeds miljarden subsidie naar de fossiele industrie gaan, terwijl daar een belangrijke oorzaak ligt van het klimaatprobleem."

Wiebes wilde jullie niet spreken…

"Nog niet. Ik denk ook niet dat we voor het laatst in Den Haag zijn geweest."

Wat kunnen we nog meer van jullie verwachten?

"We staan nu op een bijzonder moment in de geschiedenis. De klimaatcrisis, de pandemie, de boze boeren: het zijn uitdrukkingen van hoe we met het milieu, met de dierenwereld omgaan. De komende jaren zijn cruciaal: zetten we op tijd de tegenbeweging in?"

"Het is crimineel dat de regering zonder tweede lockdown de klimaatdoelen van Parijs niet zal halen, tegen het Urgenda-klimaatvonnis in. De verkiezingen komen eraan - wij zetten in op massamobilisatie.

Dat klinkt heftig.

"We mikken op 3,5 procent van de bevolking: dat is voldoende om een ommekeer op gang te brengen. Hierbij leiden onze drie eisen: wees eerlijk, doe wat nodig is en laat burgers beslissen. We willen dat de volgende regering een burgerberaad voor klimaat instelt. Rond de verkiezingen volgend jaar organiseren we dan ook opnieuw een grootse actieweek, om ook in tijden van corona de versnellende klimaatcrisis centraal op de politieke agenda te zetten."

Eind volgend jaar vindt de uitgestelde klimaattop plaats in Glasgow. Wat doen jullie daarmee?

"We gaan klimaatrechtvaardigheid op de kaart zetten door het verhaal te laten zien van mensen in landen die nu al het hardst geraakt worden door klimaatverandering. Het helpt dat we dit jaar op nummer vier eindigden in de Trouw Duurzame 100: men ziet ons nu als een volwaardig gesprekspartner. We kunnen veel meer dan dood neervallen."