Koraalriffen overal ter wereld hebben het zwaar door de stijgende temperatuur van het zeewater door de klimaatverandering. Zo is in twintig jaar de helft van het Great Barrier Reef in Australië afgestorven. Het grootste koraalrif ter wereld is inmiddels een "tweederangs rif" geworden, zo zegt koraalonderzoeker Ronald Osinga donderdag tegen NU.nl.

Australische onderzoekers publiceerden woensdag een studie waaruit blijkt dat de hoeveelheid klein, middelgroot en groot koraal van het Great Barrier Reef voor de Australische kust in zowel diep als ondiep water met meer dan 50 procent is afgenomen tussen 1996 en 2017.

Osinga, verbonden aan de Wageningen Universiteit, zegt dat de onderzoekers uit Australië al langer aan de bel trekken en jaarlijks een update geven. Wat hem nu wel opvalt is dat ook dieper gelegen koraal is aangetast. "We dachten dat het een combinatie was van veel licht en een hoge temperatuur, maar ook dieper slaat het net zo hard toe."

"Het is voorlopig behoorlijk het einde van het Great Barrier Reef, het is een soort tweederangs rif geworden", aldus Osinga. De sterfte in het gebied is vooral groot in stukken die te lijden hadden onder de hoge temperaturen die in 2016 en 2017 voor een massale verbleking van koraal zorgden.

Het Great Barrier Reef bij Queensland, Australië, vanaf de lucht gezien. (Foto: ANP)

Osinga: 'Rif in Cariben al langer zorgenkindje'

Osinga benadrukt dat het rif in andere delen van de wereld er nog slechter aan toe is, zoals in het Caribisch gebied. "Er zijn goede en minder goede plekken, maar het rif in de Cariben wordt al heel lang als zorgenkindje gezien."

"We verbazen ons erover dat er nog wel plekken zijn waar het goed gaat, er zijn nog bright spots. Een rif bestaat bij gratie van een samenlevingscontract tussen het koraaldier en de algen. Als de temperatuur van het water stijgt, verlaten de microscopische algjes die in het koraaldier wonen massaal hun gastheer en blijft er bleek koraal over." Het koraal leeft dan nog wel, maar kan pas echt overleven als het snel weer koeler wordt, legt Osinga uit.

Het tegengaan van de klimaatverandering en daardoor het koeler maken van het zeewater is volgens Osinga de belangrijkste factor in de overlevingskans van de riffen, maar niet de enige."We zien een relatie met wat er vanaf het land in zee stroomt via het riool of door het kunstmestgebruik van de boeren. Als er heel veel nitraat in het water zit, is de temperatuur waarbij verbleking optreedt 29 graden in plaats van 30."

Het koraalrif bij Bonaire is populair onder toeristen. (Foto: ANP)

Minder grote koralen die voor nieuw koraal kunnen zorgen

Volgens een van de Australische auteurs kan het Great Barrier Reef zich niet meer zo goed herstellen als vroeger omdat er minder grote koralen over zijn die voor nieuw koraal kunnen zorgen. "Een levendige koraalpopulatie bestaat uit miljoenen kleine babykoralen en veel grote - de grote moeders die de meeste larven produceren", aldus medeauteur Terry Hughes.

Ronald Osinga ziet wel dat er steeds meer wordt gedaan om de riffen te beschermen, hoewel dat heel erg afhangt van de plek. "Bonaire bijvoorbeeld waakt scherp over de koraalriffen, en houdt zicht op de factoren die ze in de hand hebben. Maar ook daar wonen mensen die belang hebben bij het toerisme en bij grote cruiseschepen."

Volgens Osinga zijn de riffen nog niet verloren. "We kunnen nog enkele tientallen jaren genieten van de plekken die het goed doen, maar het is nu een beetje pappen en nathouden. Het zal vijftig tot zestig jaar duren voordat er een grote kentering komt en we kunnen spreken van vooruitgang."