Duitse onderzoekers hebben met filmbeelden en watermonsters ontdekt dat veel verlaten boorlocaties op de Noordzee methaan lekken. Op 65 procent van de onderzochte plekken waar eerder gas en olie zijn gewonnen, bleek het broeikasgas uit de zeebodem omhoog te borrelen.

In totaal zijn er ruim vijftienduizend van zulke locaties. De Duitsers bekeken de situatie rond verlaten boorlocaties in het Britse deel van de centrale Noordzee. Als hun metingen representatief zijn voor het hele Noordzeegebied, betekent dit dat er in totaal rond de tienduizend voormalige boorplekken bestaan waar actieve methaanlekkages plaatsvinden.

Op de Noordzee staan 184 boorplatforms, het hoogste aantal van alle zeeën op aarde. Veel zijn er niet meer in productie, omdat de beoogde gas- en olievelden inmiddels grotendeels uitgeput zijn. Maar dat betekent niet dat er geen gas meer in de grond zit: de in totaal vijftienduizend boorgangen steken vaak door ondiepere gaslagen heen.

Deze komen voor tot een diepte van circa 1 kilometer, zo schrijven de onderzoekers in de aankomende editie van het International Journal of Greenhouse Gas Control. Ze vermoeden dat het in de gaslagen aanwezige methaan ontsnapt door kleine breuken in het gesteente, die door de boringen zijn veroorzaakt.

In 2012 kwamen de onderzoekers al op het spoor van de lekkages, toen ze tot hun verrassing rondom oude boorlocaties bellen omhoog zagen borrelen vanaf de zeebodem. In vervolgonderzoek voerden ze bij 43 van zulke verlaten boorputten metingen uit en ontdekten dat 28 actief methaan lekken.

Het kan een veel wijder verbreid probleem zijn: sinds de jaren zeventig zijn er in de Noordzeebodem van Engeland, Noorwegen, Denemarken, Duitsland en Nederland in totaal meer dan vijftienduizend gas- en olieputten geboord.

Een overzicht van oude boorlocaties in het Britse, Noorse, Deense, Duitse en Nederlandse deel van de Noordzee. Bron: Christoph Böttner, GEOMAR

Methaanuitstoot neemt toe, maar moeilijk te meten

Methaan is het hoofdbestanddeel van aardgas. Bij verbranding levert dit methaan energie op (met CO2 als afvalproduct), maar als het onverbrand in de atmosfeer komt, is het een krachtig broeikasgas. Methaanlekkages bij gaswinning, transport en gebruik kunnen de klimaatbelasting van verbranding van aardgas daarom verhogen. Ook op het Nederlandse vasteland lekt methaan uit boorlocaties die niet langer in gebruik zijn. In Drenthe gebeurt dat op een plek zelfs al vijftig jaar.

Vorige maand meldde het Global Carbon Project dat de wereldwijde methaanuitstoot in de afgelopen jaren is toegenomen tot recordhoogte. Die conclusie is gebaseerd op vergelijking van atmosferische metingen met schattingen van methaanbronnen, twee cijfers die niet goed op elkaar aansluiten.

Dit komt deels omdat methaan in de atmosfeer omzet in water en CO2, een proces dat niet altijd even snel verloopt. Maar het speelt ook mee dat niet alle methaanbronnen goed in zicht zijn.