De korenwolf, ook wel Europese hamster genoemd of officieel cricetus cricetus, was voorheen in groten getale aanwezig in Europa en Rusland, maar wordt sinds donderdag gezien als bijna uitgestorven. In Nederland komt de soort vooral voor in Limburg, maar ook daar is van de populatie niet veel meer over, denkt Henk Simons, expert natuurbescherming bij het Nederlandse comité van IUCN. Hij schat dar er nog zo'n tientallen korenwolven in Limburg zijn.

"Het probleem is de voortplanting", zegt Simons. Normaal krijgt een hamstervrouwtje meer dan twintig jongen per jaar, maar dat is de laatste jaren gedaald tot maximaal zes. De precieze oorzaak van de terugval is nog niet geheel duidelijk, maar volgens het IUCN zal het een combinatie zijn van industriële ontwikkeling, klimaatverandering, lichtvervuiling en bodemgebruik.

Naar het mogelijk verdwijnen van de korenwolf in Nederland kun je volgens Simons op verschillende manieren kijken. "Het is vanuit het perspectief van de korenwelf wel erg als hij verdwijnt. Vertaal het maar naar de mens. Het is misschien wel jammer voor ons en onze kinderen."

Een andere vraag is wat de gevolgen zijn voor de gezondheid van ons systeem en onze natuur, zegt Simons. "De individuele korenwolf kunnen we wel missen wat betreft zijn functionaliteit. Maar de combinatie van zoveel soorten die verdwijnen wordt wel problematisch."

De cricetus cricetus oftewel korenwolf. (foto: IUCN)

De status van een organisme op de Rode Lijst heeft geen wettelijk gevolg, maar een richtinggevend gevolg. De korenwolf is al jaren bedreigd en zijn aanwezigheid kan ervoor zorgen dat een bouwproject wordt vertraagd.

De intentie van de Rode Lijst is om een barometer te zijn voor het leven, zegt Simons. "Maar ook om richting te geven voor natuurbeschermingsbeleid. Zo zijn er in Limburg bepaalde gebieden bestemd voor het herstel van de korenwolf, maar ik werd vanmiddag gebeld door een vrouw die zo'n gebied in haar buurt heeft en me vertelde dat er twintig reigers zitten die de korenwolf opeten."

"In bredere zin moet het beleid erop gericht zijn om het leefgebied in goede conditie te brengen en te houden", zegt Simons. "Door de verdroging en verrommeling van het landschap is het moeilijk om een oppervlak in stand te houden dat groot genoeg is als leefgebied. Ik zie het dan ook somber in voor de korenwolf in Nederland."

Als er geen maatregelen worden genomen, verwacht het IUCN dat de korenwolf over dertig jaar zal zijn uitgestorven.

De Rode Lijst van de IUCN, die jaarlijks wordt bijgewerkt, bevat inmiddels meer dan 120.000 levende organismes die in hun voortbestaan worden bedreigd. Ruim 32.000 daarvan zijn bijna uitgestorven.

Naast de korenwolf moet ook de maki vrezen voor zijn voortbestaan. De halfapensoort die vooral op Madagascar woont, krijgt steeds minder leefgebied dankzij de ontbossing op het eiland.

Ook de walvissensoort noordkaper is verhuisd van de categorie bedreigd naar ernstig bedreigd. Eind 2018 zouden er nog minder dan 250 van in leven zijn, een daling van 15 procent vergeleken met 2011. Veel noordkapers worden aangevaren door schepen of raken verstrikt in visnetten.