NU.nl
Dit voorjaar viel er amper regen in Nederland, terwijl de temperaturen flink opliepen. Daarmee heeft De Bilt eind mei het grootste neerslagtekort ooit gemeten. Dat brengt ons land al aan de start van de zomer in de gevarenzone, zegt droogte-expert Niko Wanders.
Het zal bij veel mensen nog vers in de herinnering liggen: drooggevallen oevers langs de Rijn, waar binnenvaartschepen niet overheen konden. Akkerbouwers kregen een sproeiverbod terwijl hun gewassen snakten naar water - net als uitgedroogde natuurgebieden, die forse schade opliepen. Nederland was niet groen, maar geel.
We hebben het over de zomer van 2018 - met een bijna doorlopend droogterecord van juli tot in de herfst. Het heeft tot afgelopen februari geduurd voordat ook in Oost-Nederland het neerslagtekort van die droogte was aangevuld, vertelt Wanders, hydroloog aan de Universiteit Utrecht.
Meteen daarna volgde een uitzonderlijk droog voorjaar. Maar de twee droogteperiodes sluiten precies niet op elkaar aan, en houden dus ook geen onderling verband, aldus Wanders. "Het kan gewoon gebeuren dat we weer in een extreme droogte zitten. Het verschil met 2018 is dat de droogte dit jaar veel eerder begint."
Zeer natte juni nodig om tekorten te compenseren
Alhoewel het neerslagtekort aan het begin van de nieuwe zomer ongeëvenaard is, betekent dat niet automatisch dat 'de droogste zomer ooit' al binnen twee jaar uit de boeken geschreven wordt. Uit gegevens van het KNMI blijkt dat er vaker jaren zijn met een droge start, gevolgd door forse buien tijdens de zomer.
Om uit de problemen te komen, hebben we volgens Wanders een zeer natte juni nodig. "Het neerslagtekort is 85 millimeter meer dan normaal in deze tijd van het jaar. Daarmee missen we nu al meer dan een gemiddelde meimaand aan neerslag - water dat niet gevallen is, maar wel verdampt."
In De Bilt was het eind mei nog nooit zo droog. Maar dat betekent niet automatisch dat we ook de droogste zomer krijgen, laat bovenstaande grafiek van Niko Wanders zien.
Hangt er al een volle maand regen in de lucht? De weermodellen kunnen tot twee weken betrouwbare neerslagverwachtingen maken - en voorspellen voorlopig praktisch geen regen. Hydrologisch kunnen we nog iets verder vooruitkijken, zegt Wanders, door grondwaterstanden in het stroomgebied van de Rijn mee te wegen. "In Duitsland is het ook redelijk droog. We zien dat terug in de waterstanden bij Lobith - er stroomt op dit moment ook minder water de grens over dan normaal."
Krijgen we steeds vaker droogte, en wat valt eraan te doen?
De klimaatscenario's van het KNMI laten zien dat Nederland langzaam warmer wordt. Dit geeft extra verdamping, waardoor in een periode zonder regen planten en bodem sneller uitdrogen.
Klimaatverandering kan ook de hoeveelheid neerslag beïnvloeden, vooral via veranderende windpatronen. In de wintermaanden heeft Nederland vaker westenwinden en dus meer regen, terwijl klimaatmodellen bij ons in de zomer vaker hogedrukgebieden verwachten, en dus perioden zonder neerslag.
Wanders zegt dat daarnaast de sneeuwval in de Alpen van invloed is. "In de zomer is nog een vijfde van ons Rijnwater gesmolten Zwitserse sneeuw. Als het daar in de winter vaker gaat regenen in plaats van sneeuwen, merken wij dat ook."
Het is volgens Wanders daarom ook belangrijk dat we ons landschap beter inrichten op droogten. "Droogte is iets dat langzaam komt en dan plots grote gevolgen heeft. Terwijl wij in de winter gewend zijn grote hoeveelheden water weg te pompen. We zouden lokaal misschien wat vaker wateroverlast moeten accepteren, zodat we grotere voorraden hebben om de drogere zomers door te komen."
