De coronapandemie dreigt de wereld in een economische recessie van formaat te storten. Nu overheden noodhulp uitrollen om bedrijven te redden, roepen politici en organisaties de regeringen op om duurzame voorwaarden aan deze staatssteun te stellen.

De menselijke en economische impact van het coronavirus lijkt nu al ongekend te worden. En net als tijdens de bankencrisis zo'n tien jaar geleden staan regeringen voor de keuze om de zwaarste financiële klappen voor bedrijven op te vangen met grootschalige investeringsprogramma's.

Het Internationale Energie Agentschap (IEA) roept regeringen wereldwijd op om de klimaatcrisis hierbij niet uit het oog te verliezen. Maak de noodhulp tijdens de coronacrisis daarom in de kern duurzaam, zegt directeur van het agentschap Fatih Birol.

Want hoewel het coronavirus een ongekende gezondheidscrisis teweegbrengt, zijn de effecten hiervan tijdelijk, aldus Birol. De dreiging van klimaatverandering blijft bestaan en vraagt erom dat we onze uitstoot nog dit decennium drastisch verlagen. Investeer daarom onder meer in wind, zon, waterstof en batterijen, dat stimuleert de economie én stelt de toekomst veilig, stelt de IEA-directeur.

Tweede golf investeringen moet duurzaam zijn

Europarlementariër van GroenLinks Bas Eickhout zegt dat als het stof na de eerste acute staatssteun is gaan liggen, we moeten overwegen hier duurzame voorwaarden aan te stellen. In Nederland is inmiddels een eerste noodpakket van 15 miljard euro uitgerold voor banen en economie. Deze noodhulp is nu vooral gericht op acute liquiditeitsproblemen. Terecht, vindt Eickhout.

"Dit gaat echt over een tweede, latere golf investeringen. Bij de auto-industrie kunnen er bijvoorbeeld voorwaarden gesteld worden voor schonere auto's. Ook bij de bouwsector kunnen we kijken naar duurzame voorwaarden die tegelijk werkgelegenheid zullen creëren."

Impact op klimaatdiscussie nu al te merken

Op de korte termijn schuift de coronacrisis initiatieven om klimaatverandering tegen te gaan in elk geval op de lange baan. De voorbereidingen voor de klimaattop in Glasgow en Biodiversiteitstop in Kunming later dit jaar staan inmiddels al op losse schroeven. Hoogstwaarschijnlijk zullen beide toppen uitgesteld worden tot een later moment.

Klimaatsceptische politici roepen daarbij op om een einde te maken aan klimaatplannen en milieuregels op te schorten, zodat landen zich kunnen focussen op economisch herstel. De Tsjechische premier Andrej Babis wil bijvoorbeeld dat de Europa zijn Green Deal schrapt. En in de Verenigde Staten kondigde de Environmental Protection Agency (EPA) vanwege het coronavirus onlangs al een versoepeling aan voor uitstootregels.

Crisis kan stimulans geven aan duurzaamheid

"Je hoopt natuurlijk dat deze crisis niet groter wordt, " zegt Gert Jan Kramer, hoogleraar duurzame energievoorziening aan de Universiteit Utrecht. "Maar een crisis van de huidige omvang biedt - zeker als deze nog groter wordt - uitzicht op fundamentele veranderingen ná de crisis."

"Daarvoor moeten we slechts tien jaar terug, naar de bankencrisis. Deze leidde onder Obama (voormalig Amerikaans president, red.) tot een enorme stimulans aan investeringen in alternatieve energie, met name in zonne- en windenergie", aldus de hoogleraar.

Ook Kramer ziet groene voorwaarden aan een latere golf staatssteun wel zitten en hoopt dat overheden hun klimaatdoelen in het achterhoofd houden bij het inrichten van de stimuleringspakketten.

Als dit gebeurt, is de luchtvaart volgens hem de sector die de meeste gevolgen zal ondervinden. Hij zal dan ook de ontwikkelingen hier scherp in de gaten houden.

"De luchtvaart is het schakelpunt tussen globalisering en de pandemie enerzijds en klimaat en energie anderzijds", zegt hij. "Ik denk dat deze sector een windvaan zal zijn. Als hier na de crisis alles hetzelfde blijft, zou het me verbazen als er ergens anders nog iets verandert."

Volg de laatste ontwikkelingen rond het virus in ons liveblog.