Zowel de rechtbank (in 2015) als het hof (in 2018) stelde eerder vast dat een kleinere CO-uitstoot in overeenstemming is met de zorgplicht van de Staat.

Klimaatverandering zou een reële dreiging zijn waartegen burgers beschermd moeten worden. Het gaat daarnaast om zelfopgelegde CO2-doelen van de overheid.

De Nederlandse overheid ging tegen de uitspraak in cassatie omdat ze wilde weten of de rechter in deze mate op de stoel van de politiek mag gaan zitten. De Hoge Raad is een rechterlijke instantie die niet inhoudelijk naar een zaak kijkt, maar oordeelt of de wet en procesregels juist zijn toegepast. Die vraag kan in dit geval met 'ja' beantwoord worden.

Het hof zei daar eerder over dat Nederland zich gebonden heeft aan internationale verdragen, die rechtsgeldig zijn en dus juridisch getoetst kunnen worden door de Nederlandse rechter. De Hoge Raad onderschrijft dit.

De zaak begon in 2013 met een aanklacht van Urgenda. Het burgerplatform eiste dat er een adequaat klimaatbeleid zou komen en vond dat de overheid onrechtmatig handelde door de klimaatdoelen die internationaal zijn afgesproken niet na te streven.

De Hoge Raad benadrukt vrijdag nog maar eens dat "er een al met een grote mate van overeenstemming is dat een dringende vermindering van de uitstoot nodig is om opwarming van de aarde tegen te gaan". "De Staat heeft dan ook de verplichting om passende maatregelen te treffen om dreigend gevaar tegen te gaan".

In november werd door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nog berekend dat de Staat de klimaatdoelen voor 2020, zoals het er nu naar uitziet, nog steeds niet gaat halen. Voor het einde van volgend jaar worden 23 procent minder broeikasgassen - waarvan CO2 het belangrijkste gas is - uitgestoten ten opzichte van het ijkjaar 1990.

Het percentage is wel met veel onzekerheid omgeven. Het PBL hanteert daarom een bandbreedte van 19 tot 26 procent broeikasgasreductie in 2020. Zo kan het doel van een kwart minder uitstoot met een uiterste inspanning alsnog worden bereikt, maar dat is niet de verwachting.

Het kabinet worstelt al jaren met het Urgenda-vonnis. Sinds het PBL begin dit jaar voor het eerst waarschuwde dat het CO2-doel niet wordt gehaald, wordt er nagedacht over welke klimaatmaatregelen getroffen kunnen worden.

Zo wordt de Hemwegcentrale eerder gesloten en komt er een CO2-belasting voor grote bedrijven, een van de afspraken uit het Klimaatakkoord.

Daar kwam het recente besluit om de maximumsnelheid overdag op alle snelwegen naar 100 kilometer per uur te verlagen bovenop. Dat is een maatregel om de stikstofuitstoot te verlagen, maar het helpt ook bij CO2-reductie.

"Het doel is om het doel te halen", zei premier Mark Rutte in januari toen hij werd geconfronteerd met de PBL-cijfers. Voor Rutte is het belangrijk dat CO2-reducerende maatregelen die hier worden genomen, niet tot een uitstootstijging in het buitenland ('weglekeffect') leiden. Ze mogen ook niet ten koste gaan van werkgelegenheid.

Rutte pleit in Europees verband juist voor strengere klimaatdoelen.

Als het doel niet wordt gehaald behoort het opleggen van een dwangsom tot de mogelijkheden.