Die tweede vraag is snel te beantwoorden: volgens berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving moet het nieuwe energiebelastingsysteem ertoe leiden dat een gemiddeld huishouden er komend jaar 100 euro op vooruitgaat. Maar of dat bij jou ook het geval is, hangt voor een belangrijk deel ook af van de consumptie. Met name huishoudens die veel gas gebruiken, zouden er ook op achteruit kunnen gaan.

De belasting voor elektriciteit gaat per kilowattuur bijna 1 cent omhoog. De gasbelasting stijgt bijna 8 cent, voor elke kubieke meter. Maar tegelijk krijgen alle huishoudens een aanzienlijk hogere teruggave van de energiebelasting: daar komt 213 euro bovenop. Dat zou genoeg moeten zijn om bijna alle huishoudens erop vooruit te laten gaan.

Maar wat is dan eigenlijk het punt? Aan de ene kant meer geld vragen, en aan de andere kant meer teruggeven? De teruggave is een vast bedrag, maar de energiebelasting niet: die hangt af van het totale energiegebruik. Hoe duurder energie wordt, hoe groter de prikkel wordt om te besparen, zo is de gedachte van de overheid, die vooral wil stimuleren dat huishoudens minder gas gaan gebruiken.

Dat blijkt ook als je de bedragen omrekent. Uitgaande van een gemiddeld energiegebruik betaal je voor elektra ruim twee tientjes extra, en voor gas bijna 100 euro. Dat betekent bij gelijkblijvend energiegebruik dat een gemiddeld huishouden er alsnog 100 euro op vooruitgaat, maar dat dit voordeel bij het terugdringen van het energiegebruik verder oploopt.

De bedragen verschillen echter per huishouden. Voor wie wil weten wat de precieze financiële gevolgen zijn, heeft voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal daarom een online check gemaakt. Je moet dan wel weten wat je jaarlijkse verbruik aan gas en elektra is.

De vraag is of het financiële voordeel voor particulieren ook genoeg is om te investeren in energiebesparing. Je kunt gas besparen door korter te douchen of de verwarming lager te zetten. Maar de grootste verschillen zitten in verbetering van de isolatie.

Dat kan duizenden euro's kosten, maar uiteindelijk ook veel schelen. Als je van de slechtste naar de modernste isolatie gaat, daalt het gemiddelde gasgebruik met ruim 80 procent. Aangezien je naast belasting ook gewoon de marktprijs voor gas moet betalen, kan dat een consument (onder de oude belastingtarieven) volgens Milieu Centraal bijna 2.000 euro per jaar schelen.

Belastingverschuivingen zijn overigens niks nieuws. Zoals valt te zien op de website van de Belastingdienst veranderen tarieven op energie van jaar tot jaar. Deels is dat inflatiecorrectie, en deels zijn dat prijsprikkels om een bepaalde ontwikkeling te stimuleren. De belasting op aardgas en elektriciteit is extra complex, omdat (industriële) grootverbruikers juist een lager tarief betalen. Daar zit waarschijnlijk weer een geheel andere bedoeling achter.