U doet zelf onderzoek naar ijskappen. Wat zijn de belangrijkste conclusies over Groenland en Antarctica?

Van de Wal: "De belangrijkste conclusie is dat we meten dat het ijsverlies aan het versnellen is. Groenland verliest nu twee keer zoveel ijs als tien jaar geleden en Antarctica zelfs drie keer zoveel. Die ijskappen zijn daarmee een belangrijke bron van de zeespiegelstijging geworden, naast de afsmelting van kleinere gletsjers in gebergten en het uitzetten van opwarmend oceaanwater."

Wat is het effect daarvan op de zeespiegelstijging?

"Ten opzichte van het vorige grote IPCC-rapport zijn de projecties iets naar boven bijgesteld. Aan het einde van de eeuw kunnen de zeespiegels ongeveer 10 centimeter hoger staan dan zes jaar geleden werd gedacht. En met name op de zeer lange termijn verwachten we een hogere stijging."

"De hoogte hangt nog sterk af van twee zaken: de toekomstige uitstoot van broeikasgassen en de uiteindelijke reactie van de grote ijskappen op de opwarming die dat veroorzaakt. In het gunstigste scenario, waarin het Parijs-akkoord wordt nageleefd en de opwarming ruim onder de 2 graden blijft, stijgt de zeespiegel deze eeuw waarschijnlijk minder dan een halve meter."

"Als de uitstoot van broeikasgassen onverminderd hoog blijft, gaat de zeespiegelstijging in de tweede helft van de eeuw flink versnellen. Alleen al tussen 2090 en 2100 komt er dan zo'n tien centimeter bij. Op lange termijn loopt dat op naar meerdere meters."

"Een belangrijke sleutel ligt op Antarctica. Als de opwarming ruim onder de 2 graden blijft, blijft deze ijskap waarschijnlijk grotendeels intact. Bij hogere temperatuurstijging komt een groot deel van het ijs in beweging. Dat proces is heel langzaam, maar als het eenmaal in gang is, is het ook niet meer te stoppen."

Het rapport gaat niet alleen over ijskappen en zeespiegelstijging, maar ook over het effect van klimaatverandering op de oceanen. Wat is op dat vlak belangrijk?

"Ik denk dat oceaanverzuring heel belangrijk is. Doordat er meer CO2 in de atmosfeer komt, komt er ook meer CO2 in de oceanen. Een deel daarvan lost op tot koolzuur, waardoor het water langzaam zuurder wordt. We weten nu beter hoe snel dat gaat: sinds 1980 worden de oceanen elke tien jaar 0,02 pH zuurder."

"In zuurder water hebben diersoorten meer moeite om calciumcarbonaten te maken, de kalkverbindingen in bijvoorbeeld schelpen en visgraten. Naast schelpdieren en vissen kan dat ook gevolgen hebben voor plankton en koraal. Zelfs de opwarming kan erdoor versnellen: in de kalkverbindingen slaan deze dieren veel CO2 op."

"Maar er speelt in de oceanen veel meer: ze worden ook warmer. Dat heeft bijvoorbeeld effect op het zuurstofgehalte en de menging van waterlagen. Die menging neemt af, en daardoor kunnen belangrijke oceaanstromingen zoals de Golfstroom afzwakken. Ook dat heeft weer grote effecten voor het klimaat op land. Omdat de oceanen en atmosfeer op zo veel manieren met elkaar verbonden zijn, leidt een verandering bij de een onherroepelijk ook tot veranderingen bij de ander."

Hoe komt zo'n rapport eigenlijk tot stand?

"Toen vier jaar terug het klimaatakkoord van Parijs werd getekend, kreeg de wetenschap de opdracht om drie rapporten te schrijven over drie onderwerpen waar de politiek meer inzicht in wilde hebben: het temperatuurdoel van 1,5 graden, de wisselwerking tussen klimaatverandering en landgebruik - en 'ijs en oceanen'. Dit is het laatste rapport van die reeks."

"Er hebben honderd auteurs aan gewerkt, die op basis van specifieke expertise worden voorgedragen. Daarnaast werken grote aantallen collega-experts mee om alles in meerdere rondes te reviewen. Voor beleidsmakers wordt een samenvatting geschreven. Die wordt van commentaar voorzien door alle overheden. Voorstellen tot wijziging moeten worden goedgekeurd door de auteurs en mogen niet in strijd zijn met achterliggende hoofdstukken."

"Tot slot volgt een VN-vergadering. Daarin is het aan landen om het rapport goed te keuren of verduidelijkingen te vragen. Pas daarna kan het worden gepubliceerd."

Wat moet er nu mee gebeuren?

"Het rapport is in opdracht van de VN geschreven, dus daar moet worden besloten wat ermee moet gebeuren. Bij aanstaande VN-klimaatconferenties staat op de agenda of landen ook nationaal daadwerkelijk aan de slag gaan met het klimaatakkoord van Parijs."

"Onder de huidige emissies stevenen we af op 3 tot 5 graden. Het vereist dus een heel andere inzet om onder de 2 graden te blijven, of zelfs onder de 1,5. Deze rapporten laten zien wat we kunnen verwachten als dat niet gebeurt."