Klimaatactiegroep Urgenda won dinsdag ook het hoger beroep in de klimaatzaak, waarmee het kabinet juridisch gedwongen wordt om deze doelen te halen. Volgens Voermans is het echter allerminst zeker of de geëiste doelstelling gehaald kan worden.

"Dit is een heel radicale beslissing die ik zie als groot risico. Ik ben er ook wel verdrietig over", aldus Voermans tegen NU.nl. "Als we het niet blijken te kunnen betalen, wat moeten we dan? De enige optie is dan om uit het klimaatakkoord te stappen. Als Nederland het niet redt, zou Urgenda zelfs een dwangsom kunnen claimen."

Voermans: "Je maakt staten met zo'n uitspraak kopschuw om ooit nog verdragen met andere landen af te sluiten."

Volgens het kabinet zullen de reeds ingeboekte maatregelen voor een uitstootreductie van 23 procent zorgen. Voermans stelt dat het hof aannemelijk had moeten maken dat de overige 2 procent naar redelijkheid haalbaar is.

"Het gerechtshof gebruikt het mensenrechtenverdrag om op de stoel van de wetgever te gaan zitten. Dat kan, maar de jurisprudentie stelt dat de maatregelen in het geval van klimaatzaken niet onredelijk mogen zijn. En het hof onderbouwt niet dat die overige 2 procent haalbaar is. Dat hadden ze wel moeten doen", aldus Voermans.

"Nu wordt het kabinet gedwongen om de begroting open te breken, terwijl een rechter daarbij nooit alles kan meewegen. Er moet namelijk ook geld naar andere dingen, zoals de zorg."

Voermans trekt de parallel met de NAVO-norm, waarbij de aangesloten landen afspraken 2 procent van hun bbp in te boeken voor de NAVO-bijdrage. "Daar houdt Nederland zich ook al jaren niet aan. Zouden allerlei oud-militairen nu ook een kans maken om die norm wettelijk op te eisen?"

Hoogleraar systeeminnovaties van de Universiteit van Amsterdam John Grin erkent dat er een complexe opgave voor het kabinet ligt, maar acht het desondanks haalbaar om de doelen te halen.

Volgens hem zijn er grote maatregelen te nemen, die vrij snel succes kunnen sorteren. "De kolencentrales zijn mega-uitstoters. Als je wat van die turbines sluit, kan dat al veel schelen. En het bijmengen van biobrandstoffen kan redelijk kosteneffectief", aldus Grin.

"Verder zou je kunnen denken aan het uitrollen van besparingsmogelijkheden en het overschakelen van overheidsgebouwen op zonne-energie." Hij erkent dat maatregelen geld kosten, maar deze verdienen zich ook terug door een lagere energierekening.

Als alternatieve energie zou er tijdelijk meer geïmporteerd kunnen worden uit het buitenland, met een volgens hem beperkt hogere energierekening.

Het kabinet heeft volgens hoogleraar klimaatrecht Jonathan Verschuuren een groot probleem als het er toch niet in slaagt om uitvoering te geven aan het vonnis in de klimaatzaak.

"Je bent als overheid verplicht om het recht na te leven. Doe je dat niet, dan plaats je jezelf buiten de juridische rechtsorde. Dat zou heel erg zijn", aldus Verschuuren, die de klimaatzaak al jaren volgt.

"Als ze een uitspraak van de rechter naast zich neerleggen, dan moet dat politieke gevolgen hebben. Ze komen er niet mee weg door te zeggen dat ze het geprobeerd hebben, maar dat het niet is gelukt."

Ook Urgenda-leider Marjan Minnesma waarschuwt het kabinet voor al te veel terughoudendheid. "Ik hoop dat de overheid in een rechtsstaat zegt: wij luisteren naar de rechter. Er komt eind 2020 een dwangsom als ze niet doen wat ze zouden moeten doen. Dat is nog nooit voorgekomen. Internationale verdragen kun je nog straffeloos negeren, maar deze uitspraak van het gerechtshof is echt afdwingbaar."

Volgens Grin moet er nu echt "doorgemarcheerd" worden. "En niet tussen 2020 en 2030, maar nu. Het kabinet zal snel op zoek moeten gaan naar drastische maatregelen. Dit legt extra druk op de klimaatonderhandelingen."

Overigens verwacht Verschuuren niet dat er allerlei schadeclaims zullen volgen zodra in 2020 de doelstellingen niet worden gehaald. "Er is geen schade dus die claims komen er niet. Mogelijk wordt de staat wel een dwangsom opgelegd", stelt hij.

Verschuuren is verrast dat het gerechtshof het vonnis van de rechtbank in stand heeft gehouden. "In heel duidelijke bewoordingen laten ze het vonnis in stand en vegen ze de argumentatie van de Staat van tafel", constateert hij.

Volgens hem gaat het net als bij het rechtbankvonnis om een verregaand oordeel, waarbij de vraag opkomt in hoeverre de rechter op de stoel van de wetgever kan gaan zitten. Het kabinet overweegt juist om die principiële reden om in cassatie te gaan.

Het kabinet schrijft in een Kamerbrief dan ook dat het zich "onverminderd" blijft inzetten om de afspraken uit het energieakkoord te halen.

Volgens Minnesma zou de Staat zichzelf de moeite van cassatie moeten besparen. "Als je twee keer wint, dan heb je ook grote kans dat je in cassatie ook wint. Maar dat duurt weer een jaar, dus ik zou tegen de overheid willen zeggen: neem je verlies en vertel aan je burgers via dit vonnis hoe urgent dit probleem is. Vertraag het niet verder, maar doe wat nodig is", stelt ze.

Volgens Verschuuren zijn de problemen voor de langere termijn, dus na 2020, minder groot. Daar heeft het kabinet al extra maatregelen voor genomen die verder gaan dan de Europese doelstellingen. "De politieke situatie is wel veranderd. De klimaatmaatregelen zijn sinds de eerste Urgenda-uitspraak in een hogere versnelling gekomen. Het zou me verbazen als de staat hier ook weer tegen in een beroep gaat."

Nu het hof de Urgenda-uitspraak overeind laat staan, verwacht Verschuuren dat er internationaal meer klimaatzaken zullen volgen die kansrijk zijn.

Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!