"Als je een advies krijgt waarmee je later dokter kunt worden, word je gezien als slim. Met een vmbo-advies of 'lager' word je waarschijnlijk geen dokter en ben je niet zo slim. Je bent nuttig en nodig, maar toch jammer dat je niet beter kon."

Zo denken én reageren we helaas vaak als samenleving als het schooladvies geen havo of vwo is. En dat doet iets met het geluksgevoel van kinderen, zegt Suzanne de Roos. Ze is pedagoog bij De Kinderbrigade en werkt als ambulant begeleider in het speciaal onderwijs.

"Veel kinderen weten eigenlijk niet zo goed het verschil tussen al die niveaus, zoals vmbo-t en -kader of havo. Wel weten ze hoe de buitenwereld reageert, en door al die verwachtingen van anderen ontstaat er teleurstelling. Een kind heeft niet uit zichzelf de droom om later een 'statusberoep' uit te voeren - jij als volwassene hebt die."

Het schooladvies komt niet uit de lucht vallen. Aan het eind van groep zeven kijken de meeste basisscholen welke richting het beste past bij de toetsresultaten van het kind, de werkhouding en zijn of haar motivatie. Zij geven dan een voorlopig schooladvies. Zo weten kind en ouders in welke schoolrichting ze moeten denken, en kunnen ze vast kijken naar een middelbare school.

Vanaf die tijd kunnen ouders, leerkrachten en kinderen zich richten op wat nog niet zo goed gaat, zoals rekenen of begrijpend lezen. Daar kunnen ze in de resterende tijd aan werken, vertelt Maaike de Boer, die met een team van onderwijsexperts het platform Wijzer over de Basisschool oprichtte. Zo kan een kind werken aan een passender advies.

De Boer: "Je mag verwachten dat de school je kind goed in beeld heeft. Vanaf groep een worden de resultaten van je kind al gevolgd met het leerlingvolgsysteem. Dat definitieve schooladvies van de school is goed onderbouwd. Het idee dat de eindtoets in april een momentopname is waarop je het allemaal moet waarmaken klopt niet."

Je kind is in beeld en krijgt een advies dat passend is. Maar hoopte jouw zoon of dochter op een hoger advies, of één waarmee hij naar dezelfde school kan als zijn vriendjes? Zo praat je erover met je kind.

• Heeft je kind een droom? Stel vragen, zegt pedagoog De Roos. "Wil hij dokter worden omdat hij mensen wil helpen en beter maken? Leg uit dat je dokter kúnt worden, ook door te stapelen met opleidingen. Maar is een wo-opleiding echt wat het kind wil?"
  
  "Tijdens een studie medicijnen leer je veel theoretisch. Bij een praktijkopleiding verpleegkunde sta je meteen aan iemands bed. Kom erachter wat die droom precies inhoudt en werk daarnaartoe."
  
  
• Ga kijken bij scholen met een tweejarige brugklas, zegt De Boer. "Kinderen ontwikkelen zich op hun eigen tempo. Misschien komt een kind pas tot bloei in het tweede jaar van de middelbare school. De tweejarige brugklas geeft kinderen de tijd en zo kan het eventueel nog schakelen naar een niveau dat echt goed past."

• De eindtoets die kinderen in april maken, kan ervoor zorgen dat de uitslag wordt aangepast. Probeer daar geen druk op te leggen, zegt De Boer. "Zo neemt de stress alleen maar toe. Benadruk vooral dat de school het schooladvies niet naar beneden kan aanpassen."
  
  
• Is je kind erg zenuwachtig voor de eindtoets? Ga samen oefenen op de vraagstelling, tipt De Boer. Zo weet je kind wat het kan verwachten. Wijzer over de Basisschool biedt lespakketten om er thuis mee aan de slag te gaan. "Je voorbereid voelen kan die stress verlagen, maar benader het niet als kans om toch hoger te eindigen."
  
  
• Het kan dat zowel jij als je kind echt voelt dat het advies te laag is en dat je kind al die jaren niet goed in beeld was bij de school of scholen. Als je als ouder sterk twijfelt, kun je een intelligentietest laten doen: de Nederlandse Intelligentietest voor Onderwijsniveau, oftewel NIO.